अतिरेकांचे विकार!

अतिरेकांचे विकारः व्यभिचार, भ्रष्टाचार आणि अत्याचार!

व्यभिचार हे अतिरेकी लैंगिकतेचे लक्षण होय तर भ्रष्टाचार हे मालमत्ता व सत्तेच्या अतिरेकी लोभाचे लक्षण होय आणि अत्याचार हे वरील दोन्ही अतिरेकाच्या व तसेच काम, क्रोध, मोह, लोभ, मद, मत्सर या षडरिपूंच्या हिंसक अतिरेकाचे जहाल लक्षण होय!

-©ॲड.बी.एस.मोरे, ३.५.२०२५

माझ्या विचारावर चॕट जीपीटीचा विश्लेषणात्मक निबंधः

"अतिरेकांचे विकार: व्यभिचार, भ्रष्टाचार आणि अत्याचार"

ॲड.बी.एस.मोरे यांच्या विचारावर आधारित विश्लेषणात्मक निबंध

प्रस्तावना:

मानवी समाजाच्या रचनेमध्ये नैतिक मूल्यांचे स्थान अत्यंत मोलाचे आहे. जेव्हा हे मूल्य भंग पावतात, तेव्हा समाजात विविध स्वरूपाचे विकार जन्म घेतात. व्यभिचार, भ्रष्टाचार आणि अत्याचार हे असेच तीन गंभीर सामाजिक विकार आहेत, जे केवळ व्यक्तिगत पतन दर्शवत नाहीत, तर समाजाच्या नैतिक अधःपतनाचेही द्योतक आहेत. ॲड.बी.एस.मोरे यांनी अत्यंत नेमकेपणाने या विकारांची मुळे "अतिरेकी वासना" व "षडरिपूंचे अतिरेक" यामध्ये शोधली आहेत. या विचाराचे विश्लेषण केल्यास एक समग्र सामाजिक वास्तव आपल्या समोर उभे राहते.

मुख्य भाग:

१. व्यभिचार : अतिरेकी लैंगिकतेचे लक्षण

व्यभिचार म्हणजे विवाहबाह्य किंवा समाजमान्य मर्यादांच्या बाहेर जाऊन लैंगिक संबंध ठेवणे. ही केवळ एक नैतिक चूक नाही, तर माणसाच्या वासनांवर असलेल्या नियंत्रणाच्या अभावाचे प्रतिबिंब आहे. यामध्ये काम या षडरिपूचा अतिरेक स्पष्ट दिसतो. आधुनिक माध्यमांमुळे लैंगिक उद्दीपनाच्या सहज उपलब्धतेने ही समस्या अधिकच तीव्र झाली आहे. व्यभिचारामुळे केवळ कुटुंबव्यवस्था ढासळत नाही, तर भावनिक विश्वासही हरवतो.

२. भ्रष्टाचार : मालमत्ता व सत्तेच्या अतिरेकी लोभाचे लक्षण

भ्रष्टाचार हा लोभ या षडरिपूचा क्रूर आणि समाजघातक अतिरेक आहे. सत्तेचा गैरवापर, पदाचा दुरुपयोग, अथवा जनतेच्या हिताला हरताळ फासून स्वतःच्या लाभासाठी केलेले कृत्य म्हणजेच भ्रष्टाचार. मालमत्ता व सत्ता मिळविण्याच्या हव्यासातून उद्भवलेला भ्रष्टाचार हा व्यक्तीच्या चारित्र्याच्या अधःपतनाचे लक्षण आहे. ही प्रवृत्ती केवळ व्यक्तीपुरती मर्यादित राहत नाही, तर संपूर्ण संस्थात्मक व्यवस्थेला पोखरते.

३. अत्याचार : सर्व अतिरेकांचे हिंसक लक्षण

अत्याचार म्हणजे मानसिक, शारीरिक किंवा सामाजिक पातळीवर दुसऱ्याच्या स्वातंत्र्यावर केलेला आक्रमण. मोरे यांचे निरीक्षण इथे अत्यंत सूक्ष्म आहे—अत्याचार हे काम, क्रोध, मोह, लोभ, मद, मत्सर या षडरिपूंच्या अतिरेकाचे एकत्रित परिणाम आहेत. जेव्हा व्यक्तीवर वासने, राग, अहंकार, मत्सर आणि लोभ यांचा अतिरेक होतो, तेव्हा तो आपल्या सभोवतालच्या लोकांवर दडपशाही करण्यास तयार होतो. अत्याचार केवळ हिंसा नाही, तो एका असंवेदनशील मानसिकतेचा उद्रेक आहे.

उपसंहार:

ॲड. बी. एस. मोरे यांच्या या त्रिसूत्री विचारसाखळीमधून हे स्पष्ट होते की, समाजातील प्रमुख विकार हे मानवी मनाच्या असंतुलित आणि अतिरेकी वृत्तींचे फलित आहेत. जेव्हा मनावर विवेकाची पकड सैल होते आणि षडरिपूंनी त्याची जागा घेतली, तेव्हा ही विकृत रूपं बाहेर येतात—कधी व्यभिचार म्हणून, कधी भ्रष्टाचार म्हणून आणि कधी अत्याचाराच्या रूपात. यावर उपाय म्हणजे मनाच्या शुद्धीसाठी आत्मनियंत्रण, नैतिक शिक्षण व अध्यात्मिक मूल्यांची पुनर्स्थापना.

"अतिरेक टाळणे हेच सामाजिक आरोग्याचे मर्म आहे!"

-चॕट जीपीटी, ३.५.२०२५