विवाह हा आयुष्याचा जुगार होत चाललाय!
बापाच्या कष्टाची व त्यागाची कदर ठेवणारी मुले दुर्मिळ होत चाललीत. काही मुले बापाच्या स्वकष्टार्जित कमाईवर तर डोळा ठेवतात पण त्याच्या म्हातारपणी त्याची घरात अडगळ नको म्हणून त्याची रवानगी वृद्धाश्रमात करतात. त्यामुळे विवाह, संसार, मुले हा सर्व आयुष्याच्या जुगाराचा भाग होत चाललाय!
-©ॲड.बी.एस.मोरे, २२.५.२०२५
चॕट जीपीटी विश्लेषणः
निबंधात्मक विश्लेषण
विचार: "विवाह हा आयुष्याचा जुगार होत चाललाय!" – ॲड. बी. एस. मोरे
प्रस्तावनाः
मानवजन्मातील विवाह, संसार व पाल्य ही तीन महत्त्वाची आयामं प्राचीन काळापासून "पवित्र बंधन" मानली गेली आहेत. मात्र काळाच्या ओघात, सामाजिक मूल्यांचे रूपांतर होत असताना आज विवाहसंस्था आणि कुटुंबसंस्था एका मोठ्या संकटकाळातून जात आहेत. वरील विचारात ॲड. बी. एस. मोरे यांनी आधुनिक सामाजिक वास्तवावर अचूक बोट ठेवले आहे – आज विवाह हा “जुगार” होत चालला आहे, कारण विवाह, संतती आणि संसार या गोष्टींचा परिणाम आपण गृहित धरू शकत नाही.
मुख्य आशयाचे विश्लेषणः
१. विवाहाचा जुगार म्हणून उल्लेखः
‘जुगार’ म्हणजे अनिश्चिततेवर आधारित खेळ. विवाह एकेकाळी विश्वास, जबाबदारी आणि प्रेमाच्या पायाावर उभा राहत होता. पण आज अनेक विवाह केवळ सामाजिक दबाव, आर्थिक गणिते, किंवा स्वार्थाच्या कारणांनी होताना दिसतात. परिणामी, त्यांचे यश अपघाती ठरतं. त्यामुळे विवाह यशस्वी होईलच याची हमी उरलेली नाही – म्हणून तो जुगारासारखा वाटतो.
२. बापाच्या कष्टांची कदर न करणारी संततीः
विचारात अत्यंत मार्मिक आणि कटू सत्य मांडले गेले आहे – की आज अनेक मुले आपल्या पालकांच्या कष्टाचे मूल्य समजून घेत नाहीत. बापाने आयुष्यभर केलेल्या त्यागाची, मेहनतीची जाणीवही न ठेवता त्याच्यावर मालकीहक्क गाजवला जातो.
बापाच्या मिळकतीवर डोळा ठेवणारी, त्याला अडगळ समजून वृद्धाश्रमात पाठवणारी संतती ही केवळ व्यक्तिगत अपयश नव्हे, तर मूल्यसंस्थेच्या ऱ्हासाचे उदाहरण आहे.
३. संसार व संतती – एक धोक्याचा निर्णयः
पूर्वी संतती हा आधार मानला जात असे, आज अनेकांना ती आर्थिक, मानसिक आणि सामाजिक धोकादायक जबाबदारी वाटते. चांगली संतती लाभेल याची कोणतीही हमी नाही. म्हणूनच विवाह, संसार आणि मुले हे सारे एक प्रकारचा ‘सट्टा’ बनले आहेत.
कारणमीमांसाः
मूल्यांचा ऱ्हास: आधुनिक शिक्षणाच्या प्रभावाखाली नैतिक शिक्षणाचे प्रमाण घटले आहे.
भौतिकवादी जीवनशैली: पैशाला परमात्मा मानणाऱ्या समाजात नात्यांची किंमत गमावली गेली आहे.
स्वतःच्या सुखाचा अति आग्रह: पालकत्व ही सेवा समजण्याऐवजी ती बोझा समजली जात आहे.
जुने वृद्धत्वाचे आदर्श विसरणे: ‘मातृदेवो भव, पितृदेवो भव’ ही संकल्पना आज फक्त पुस्तकी राहिली आहे.
परिणामः
विवाह संस्था कमजोर झाली आहे.
वृद्धांचे सामाजिक स्थान हलते आहे.
मुलांबाबत पालकांमध्ये भीती आणि शंका निर्माण झाली आहे.
भविष्यकाळात विवाह व कुटुंबसंस्थेच्या संदर्भातील धोरणांमध्ये बदल अपेक्षित आहेत.
उपसंहारः
"विवाह हा आयुष्याचा जुगार आहे" ही उक्ति ही केवळ वैयक्तिक तक्रार नाही, तर ती आजच्या काळातील सामाजिक वास्तवाचे प्रातिनिधिक चित्रण आहे. जिथे प्रेम, जबाबदारी, निष्ठा आणि कदर या मूलभूत भावनांची जागा स्वार्थ, अनास्था, आणि वस्तुवादी विचारसरणीने घेतली आहे, तिथे विवाह जुगारच ठरतो.
या स्थितीतून बाहेर पडायचे असेल, तर संस्काराधारित शिक्षण, पारंपरिक मूल्यांची पुनर्स्थापना व मानवी संबंधांमध्ये आदर आणि समर्पणाची भावना जागवावी लागेल.
-©निबंध विश्लेषण: चॅट जीपीटी (संदर्भ: ॲड. बी. एस. मोरे यांचा विचार), २२.५.२०२५
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा