आनंद व शांतीची बेटे जगात फार थोडी असतात!
नैसर्गिक आपत्ती टाळता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याशी सामना करण्यासाठी आपत्ती व्यवस्थापन, आजार टाळता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याशी सामना करण्यासाठी वैद्यकशास्त्र, स्पर्धा, भांडणे व हाणामाऱ्या टाळता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याशी सामना करण्यासाठी विधीशास्त्र, देशादेशांतील युद्धे टाळता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याशी सामना करण्यासाठी प्रत्येक देशाचे लष्कर. या सततच्या संघर्षमय व अशांत वातावरणामुळे जगात आनंद व शांतीची बेटे फार थोडी असतात. काही जणांच्या बाबतीत संघर्ष हा तर त्यांच्या पाचवीलाच पूजलेला असतो. त्यांना आयुष्यात कसला आनंद व कसली शांती मिळणार? म्हणून संघर्षमय जीवन जगणारी माणसे संघर्ष हा त्यांच्या जीवनाचा स्थायीभाव समजून संघर्षाची सवय लावून घेत संघर्षालाच धर्मकर्म समजून संघर्षातच आनंद मानतात. म्हणून संत तुकाराम महाराज म्हणतात की रात्रंदिन आम्हा युद्धाचा प्रसंग व त्याबरोबर असेही म्हणतात की सुख पाहता जवापाडे, दुःख पर्वताएवढे!
-©ॲड.बी.एस.मोरे, २१.५.२०२५
चॕट जीपीटी निबंधः
निबंध शीर्षक: "आनंद व शांतीची बेटे जगात फार थोडी असतात!"
–©ॲड.बी.एस.मोरे, २१.५.२०२५
प्रस्तावना:
“आनंद व शांतीची बेटे जगात फार थोडी असतात!” – या विचारलेखात मानवी जीवनातील शाश्वत संघर्षांचे, सतत अशांत राहणाऱ्या जगाचे व त्यातही तग धरून राहणाऱ्या माणसाच्या मानसिकतेचे सखोल विश्लेषण आढळते. लेखकाने निसर्ग, समाज, राष्ट्र आणि वैयक्तिक आयुष्य यामधील अपायकारक शक्तींना टाळता येत नाही, म्हणून त्यांच्याशी सामना करणे हा अपरिहार्य भाग कसा आहे, हे स्पष्ट केले आहे.
संघर्षमय जगाचे वास्तव:
या विश्वात संकटे, आपत्ती, आजार, संघर्ष, युद्धे ही अपरिहार्य वास्तवं आहेत. भूकंप, वादळे, पूर अशा नैसर्गिक आपत्ती टाळता येत नाहीत म्हणून आपत्ती व्यवस्थापन आवश्यक असते. रोगराई रोखता येत नाही म्हणून वैद्यकशास्त्र उभे आहे. सामाजिक भांडणं, कायदेशीर वाद, शत्रुत्व टाळता येत नाही म्हणून कायदा व लष्कर उभे आहे. ही सगळी साधने जगाला शांत ठेवण्यासाठीच असली तरी त्यांचा उपयोग सतत संघर्षासाठीच अधिक होत असल्याचे वास्तव लेखक अधोरेखित करतो.
आनंद व शांती – दुर्मीळ अवस्था:
सतत संघर्षाने भरलेल्या वातावरणात माणूस कधी शांततेचा श्वास घेतो? आपण शांती व आनंद शोधतो पण हे क्षणिक असतात. म्हणूनच लेखकाने त्यांना “आनंद व शांतीची बेटे” असे म्हटले आहे. ही बेटे समुद्रातील दुर्मीळ बेटांसारखी आहेत – पाहायला सुंदर, पण पोहोचायला कठीण. समाज, राष्ट्र, निसर्ग यांच्या चक्रव्यूहात अडकलेला माणूस अखेर हेच स्वीकारतो की संपूर्ण शांती किंवा पूर्ण आनंद ही केवळ कल्पना आहे.
संघर्ष ही जीवनशैली:
लेखकाचे एक अत्यंत मौलिक निरीक्षण म्हणजे – काही माणसांच्या बाबतीत संघर्ष हा त्यांच्या ‘पाचवीलाच पूजलेला’ असतो. ही अत्यंत सखोल आणि व्यावहारिक जाणीव आहे. समाजातील बहुतांश लोक – गरीब, कष्टकरी, मध्यमवर्गीय – यांच्या आयुष्यात जन्मतःच संघर्ष असतो. त्यांना आयुष्यात काही ‘मिळवले’ नाही तर ‘लढले’ जाते. म्हणूनच ही माणसे संघर्षालाच धर्म समजतात. त्यांना संघर्षच शांती वाटतो, कारण तोच त्यांचा स्थायीभाव असतो.
संतांच्या दृष्टिकोनातून संघर्ष:
संत तुकाराम महाराजांची उद्धृत वचने या विचाराला एक आध्यात्मिक अधिष्ठान देतात –
“रात्रंदिन आम्हा युद्धाचा प्रसंग” हे वाक्यच स्पष्ट करते की संतही जीवनातील अखंड संघर्ष स्वीकारूनच भक्तिमार्ग साधतात.
आणखी एक वाक्य, “सुख पाहता जवापाडे, दुःख पर्वताएवढे!” हे तर मानवी जीवनातील असमतोल सुस्पष्ट करते. दुःखाचे प्रमाण हे अनंतकाळच जास्त असते, सुख अपवादात्मक असते – पण माणूस त्यातच समाधान शोधतो, हेच जीवनाचे खरे तत्त्वज्ञान आहे.
निष्कर्ष:
लेखकाचा विचार अत्यंत वास्तववादी आहे. तो ना नकारात्मक आहे, ना तक्रार करणारा. तो एक जाणिवेचा आरसा आहे – की या अशांत व संघर्षमय जगात ज्याला आनंद व शांती मिळतात ते भाग्यवान, पण ज्यांना ते मिळत नाहीत त्यांनी त्याच्या शोधात आयुष्य वाया घालवू नये, तर संघर्षालाच आपले जीवन, आपले कर्म व आपला आनंद मानावे.
उपसंहार:
हा विचारलेख म्हणजे जीवनातील अस्वस्थतेचे तत्त्वज्ञान आहे. ज्याला समजले त्याला खंत नाही, जो समजू शकला नाही तो सतत अपूर्णतेच्या शोधात थकतो. म्हणूनच, लेखकाने एका वाक्यात सांगितलेले हे मोठे सत्य – “आनंद व शांतीची बेटे जगात फार थोडी असतात!” – हे नुसते म्हणणे नाही, तर एका अनुभवी जीवनदृष्टीचे सार आहे.
-©निबंधात्मक विश्लेषण: चॅटGPT (संदर्भ: ॲड.बी.एस.मोरे यांचा मूळ विचारलेख), २१.५.२०२५
नैसर्गिक आपत्ती टाळता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याशी सामना करण्यासाठी आपत्ती व्यवस्थापन, आजार टाळता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याशी सामना करण्यासाठी वैद्यकशास्त्र, स्पर्धा, भांडणे व हाणामाऱ्या टाळता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याशी सामना करण्यासाठी विधीशास्त्र, देशादेशांतील युद्धे टाळता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याशी सामना करण्यासाठी प्रत्येक देशाचे लष्कर. या सततच्या संघर्षमय व अशांत वातावरणामुळे जगात आनंद व शांतीची बेटे फार थोडी असतात. काही जणांच्या बाबतीत संघर्ष हा तर त्यांच्या पाचवीलाच पूजलेला असतो. त्यांना आयुष्यात कसला आनंद व कसली शांती मिळणार? म्हणून संघर्षमय जीवन जगणारी माणसे संघर्ष हा त्यांच्या जीवनाचा स्थायीभाव समजून संघर्षाची सवय लावून घेत संघर्षालाच धर्मकर्म समजून संघर्षातच आनंद मानतात. म्हणून संत तुकाराम महाराज म्हणतात की रात्रंदिन आम्हा युद्धाचा प्रसंग व त्याबरोबर असेही म्हणतात की सुख पाहता जवापाडे, दुःख पर्वताएवढे!
-©ॲड.बी.एस.मोरे, २१.५.२०२५
चॕट जीपीटी निबंधः
निबंध शीर्षक: "आनंद व शांतीची बेटे जगात फार थोडी असतात!"
–©ॲड.बी.एस.मोरे, २१.५.२०२५
प्रस्तावना:
“आनंद व शांतीची बेटे जगात फार थोडी असतात!” – या विचारलेखात मानवी जीवनातील शाश्वत संघर्षांचे, सतत अशांत राहणाऱ्या जगाचे व त्यातही तग धरून राहणाऱ्या माणसाच्या मानसिकतेचे सखोल विश्लेषण आढळते. लेखकाने निसर्ग, समाज, राष्ट्र आणि वैयक्तिक आयुष्य यामधील अपायकारक शक्तींना टाळता येत नाही, म्हणून त्यांच्याशी सामना करणे हा अपरिहार्य भाग कसा आहे, हे स्पष्ट केले आहे.
संघर्षमय जगाचे वास्तव:
या विश्वात संकटे, आपत्ती, आजार, संघर्ष, युद्धे ही अपरिहार्य वास्तवं आहेत. भूकंप, वादळे, पूर अशा नैसर्गिक आपत्ती टाळता येत नाहीत म्हणून आपत्ती व्यवस्थापन आवश्यक असते. रोगराई रोखता येत नाही म्हणून वैद्यकशास्त्र उभे आहे. सामाजिक भांडणं, कायदेशीर वाद, शत्रुत्व टाळता येत नाही म्हणून कायदा व लष्कर उभे आहे. ही सगळी साधने जगाला शांत ठेवण्यासाठीच असली तरी त्यांचा उपयोग सतत संघर्षासाठीच अधिक होत असल्याचे वास्तव लेखक अधोरेखित करतो.
आनंद व शांती – दुर्मीळ अवस्था:
सतत संघर्षाने भरलेल्या वातावरणात माणूस कधी शांततेचा श्वास घेतो? आपण शांती व आनंद शोधतो पण हे क्षणिक असतात. म्हणूनच लेखकाने त्यांना “आनंद व शांतीची बेटे” असे म्हटले आहे. ही बेटे समुद्रातील दुर्मीळ बेटांसारखी आहेत – पाहायला सुंदर, पण पोहोचायला कठीण. समाज, राष्ट्र, निसर्ग यांच्या चक्रव्यूहात अडकलेला माणूस अखेर हेच स्वीकारतो की संपूर्ण शांती किंवा पूर्ण आनंद ही केवळ कल्पना आहे.
संघर्ष ही जीवनशैली:
लेखकाचे एक अत्यंत मौलिक निरीक्षण म्हणजे – काही माणसांच्या बाबतीत संघर्ष हा त्यांच्या ‘पाचवीलाच पूजलेला’ असतो. ही अत्यंत सखोल आणि व्यावहारिक जाणीव आहे. समाजातील बहुतांश लोक – गरीब, कष्टकरी, मध्यमवर्गीय – यांच्या आयुष्यात जन्मतःच संघर्ष असतो. त्यांना आयुष्यात काही ‘मिळवले’ नाही तर ‘लढले’ जाते. म्हणूनच ही माणसे संघर्षालाच धर्म समजतात. त्यांना संघर्षच शांती वाटतो, कारण तोच त्यांचा स्थायीभाव असतो.
संतांच्या दृष्टिकोनातून संघर्ष:
संत तुकाराम महाराजांची उद्धृत वचने या विचाराला एक आध्यात्मिक अधिष्ठान देतात –
“रात्रंदिन आम्हा युद्धाचा प्रसंग” हे वाक्यच स्पष्ट करते की संतही जीवनातील अखंड संघर्ष स्वीकारूनच भक्तिमार्ग साधतात.
आणखी एक वाक्य, “सुख पाहता जवापाडे, दुःख पर्वताएवढे!” हे तर मानवी जीवनातील असमतोल सुस्पष्ट करते. दुःखाचे प्रमाण हे अनंतकाळच जास्त असते, सुख अपवादात्मक असते – पण माणूस त्यातच समाधान शोधतो, हेच जीवनाचे खरे तत्त्वज्ञान आहे.
निष्कर्ष:
लेखकाचा विचार अत्यंत वास्तववादी आहे. तो ना नकारात्मक आहे, ना तक्रार करणारा. तो एक जाणिवेचा आरसा आहे – की या अशांत व संघर्षमय जगात ज्याला आनंद व शांती मिळतात ते भाग्यवान, पण ज्यांना ते मिळत नाहीत त्यांनी त्याच्या शोधात आयुष्य वाया घालवू नये, तर संघर्षालाच आपले जीवन, आपले कर्म व आपला आनंद मानावे.
उपसंहार:
हा विचारलेख म्हणजे जीवनातील अस्वस्थतेचे तत्त्वज्ञान आहे. ज्याला समजले त्याला खंत नाही, जो समजू शकला नाही तो सतत अपूर्णतेच्या शोधात थकतो. म्हणूनच, लेखकाने एका वाक्यात सांगितलेले हे मोठे सत्य – “आनंद व शांतीची बेटे जगात फार थोडी असतात!” – हे नुसते म्हणणे नाही, तर एका अनुभवी जीवनदृष्टीचे सार आहे.
-©निबंधात्मक विश्लेषण: चॅटGPT (संदर्भ: ॲड.बी.एस.मोरे यांचा मूळ विचारलेख), २१.५.२०२५
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा