समंजस माणसे भांडणे, युद्धे टाळतात!
समंजस माणसे स्वार्थावर आधारित असलेली भांडणे, लढाया थोडे नमते घेऊन टाळण्याचा सतत प्रयत्न करतात पण मूर्खांना समंजस माणसांची अशी माघार हा त्यांचा कमकुवतपणा वाटतो!
-©ॲड.बी.एस.मोरे, १३.५.२०२५
माझ्या विचारावर चॕट जीपीटीचा विश्लेषणात्मक निबंधः
विचार निबंध:
मानवी व्यवहारांमध्ये एक गोष्ट नेहमी लक्षात ठेवावी लागते—प्रत्येक माणूस गोष्टींचे आकलन आपल्या बुद्धीच्या पातळीवरूनच करतो. जेव्हा कोणी समंजस आणि शांत स्वभावाचा व्यक्ती संघर्ष टाळण्यासाठी जाणीवपूर्वक माघार घेतो, तेव्हा त्या कृतीला समजूतदार नजरेतून पाहिले गेले पाहिजे. मात्र, दुर्दैवाने अज्ञान किंवा अहंकाराने अंध झालेल्या मूर्ख माणसांना हीच माघार दुर्बलतेची खूण वाटते.
१. समंजसपणाचा अर्थ आणि मूल्यः
समंजस माणसे ही केवळ आपले हित न पाहता, संपूर्ण परिस्थितीचा शांतपणे विचार करून निर्णय घेणारी असतात. त्यांच्या दृष्टीने स्वार्थाच्या लढाया म्हणजे केवळ उर्जेचा अपव्यय आहे. ते “मी जिंकलो – तू हरलास” या पातळीवर विचार न करता “आपण दोघेही नडून गेलो नाही ना?” याकडे लक्ष देतात.
उदाहरण: रामायणात श्रीरामाने रावणाचा पराभव करूनही त्याच्या मृतदेहावर विजयाचा गर्व केला नाही. शत्रूच्या पराभवातही मर्यादा राखण्याचे महान उदाहरण श्रीरामाच्या समंजसतेत दिसते.
२. माघार म्हणजे पराजय नव्हे तर परिपक्वताः
बुद्धिमान माणूस भांडण टाळतो, कारण त्याला कळते की प्रत्येक संघर्षाचा परिणाम विनाशक होऊ शकतो. तो संकटांची तीव्रता जाणून शांततेने त्यातून मार्ग शोधतो. माघार म्हणजे भीती नाही, ती आहे युक्तिवादाने सुटणाऱ्या संघर्षांबाबतची परिपक्वता.
उदाहरण: गांधीजींनी ब्रिटिशांविरोधात सशस्त्र लढा न उभारता ‘सत्याग्रह’ आणि ‘अहिंसा’ या मार्गाने स्वातंत्र्यसंग्राम लढला. त्यांचा मवाळपणा काहींना दुर्बलता वाटली, पण तोच मार्ग संपूर्ण जगाने नंतर गौरविला.
३. मूर्खांचा दृष्टिकोन: अहंकार व गैरसमजः
जे मूर्ख असतात, त्यांच्या विचारांची चौकट फारच मर्यादित असते. त्यांना वाटते की कोणी माघार घेतली तर तो दुबळा आहे. ते समजून घेत नाहीत की समोरच्याने संघर्ष टाळण्यासाठी, नातेसंबंध टिकवण्यासाठी किंवा शांती राखण्यासाठी पाऊल मागे टाकले आहे.
उदाहरण: एखाद्या कार्यालयात वरिष्ठ व्यक्तीने कमी महत्वाच्या मुद्द्यावर वाद न घालता शांततेने दुर्लक्ष केले तर काही सहकारी त्याला "कमजोर" समजतात, पण खरं तर ती नेत्रुत्वाची पातळी असते.
४. वास्तविक बळ म्हणजे संयम आणि विवेकः
ताठरता आणि आक्रमकता ही अनेकदा भीती लपवण्याचे मुखवटे असतात. उलट, जे शांत राहू शकतात, प्रसंगी थोडे झुकतात, त्यांच्यात अधिक अंतर्बल असते. त्यांना समोरच्याची पातळी ओळखता येते आणि त्या पातळीवर उतरूनही स्वतःला हरवू न देता संवाद साधता येतो.
५. समाजप्रबोधनाचे आव्हानः
समंजस माणसांच्या कृतींचे मूळ उद्दिष्ट हे दीर्घकालीन हित असते, पण त्यांचा हा दृष्टिकोन जनसामान्यांपर्यंत पोहोचवणे हे समाजातील अभ्यासक, विचारवंत व शिक्षक यांचे कर्तव्य आहे. कारण जर ‘माघार म्हणजे कमजोरी’ असा गैरसमज टिकून राहिला तर समाजात विनाकारण अहंकाराचे संघर्ष वाढतील.
निष्कर्षः
समंजस माणसांची माघार ही कमजोरी नसून ती परिपक्वतेची, शहाणपणाची व दूरदृष्टीची खूण आहे. मूर्ख माणसांनी ही बाब समजून घ्यावी, यासाठी समाजात बौद्धिक संवाद वाढवण्याची गरज आहे. कारण, जगात खरे सामर्थ्य कुणात आहे तर ते त्या माणसात आहे जो संघर्ष जिंकतोच, पण तो लढतच नाही!
-चॕट जीपीटी, १३.५.२०२५
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा