कृत्रिम बुद्धिमत्ता मानवी विनाशास कारणीभूत होईल का?
निसर्गाने निर्माण केलेल्या नैसर्गिक गोष्टींची नकल करून मानवी बुद्धीने ज्या ज्या यांत्रिक गोष्टी बनवल्या त्या त्या कृत्रिम गोष्टी होत. उदाहरणार्थ, हवेत उडणाऱ्या पक्षांची नकल करून बनविलेली विमाने, पाण्यात पोहणाऱ्या माशांची नकल करून बनविलेली जहाजे या सर्व कृत्रिम गोष्टी होत. पण या कृत्रिम/यांत्रिक गोष्टी मूळ नैसर्गिक गोष्टींची नकल करून त्याप्रमाणे काम करतात हे एक आश्चर्य आहे.
मानवी बुद्धीने अलिकडे लावलेला कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा शोध हे सुद्धा असेच मोठे आश्चर्य आहे. मनुष्याच्या मेंदूला लहानपणापासून शालेय शिक्षण देण्यास सुरूवात केली जाते. शाळा, काॕलेजातून शिक्षक व प्राध्यापक यांच्या नैसर्गिक मानवी माध्यमातून मानवी मेंदू जगाचे ज्ञान मिळवत बुद्धीने तल्लख होत जातो. हीच शिक्षण प्रक्रिया संगणक यंत्रावर वापरून (ज्याला इंग्रजीत मशिन लर्निंग म्हणतात) या यंत्रालाच मानवी बुद्धी सारखे ज्ञानी व तल्लख केले जाते. कृत्रिम यंत्राने अशाप्रकारे आत्मसात केलेल्या बुद्धिमत्तेला जनक कृत्रिम बुद्धिमत्ता (जनरेटिव्ह आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स) असे म्हणतात. हीच ती कृत्रिम बुद्धिमत्ता जी नैसर्गिक मानवी बुद्धिमत्तेसारखी काम करते. हेही विज्ञानाचे एक मोठे आश्चर्य आहे.
माझा प्रश्न हा आहे की, विज्ञानाच्या नकलाप्रधान तांत्रिक उपयोगातून मानवी बुद्धी स्वतःची नैसर्गिक ओळख विसरत चालली आहे का? आज जरी मनुष्य त्याने निर्माण केलेल्या कृत्रिम यंत्रांचा, कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा स्वतःच्या नैसर्गिक बुद्धी नुसार वापर (मशिन आॕपरेशन) करीत असला तरी उद्या या कृत्रिम गोष्टी त्याच्या नैसर्गिक बौद्धिक क्षमतेवर मात करून माणसाला घातक कशावरून होणार नाहीत? मानवनिर्मित कृत्रिम यंत्रे मानवी बुद्धीच्या कितीतरी जास्त पटीने व जास्त गतीने कार्य करतात. त्यामुळे नैसर्गिक मानवी बुद्धीची गरज हळूहळू कमी होत जाऊन प्रचंड मोठ्या प्रमाणात बेरोजगारी वाढेल हा धोका आहेच. हा धोका समाजात दिसू लागला आहे. माझा पुढील प्रश्न असा आहे की निसर्गाने स्वतःची नकल करून नैसर्गिक माणूस बनवला व तो निसर्गाला वरचढ झाला आणि या नैसर्गिक माणसानेही स्वतःच्या नैसर्गिक बुद्धीची नकल करून कृत्रिम बुद्धिमत्ता बनविली, मग आता हीच कृत्रिम बुद्धिमत्ता माणसाच्या नैसर्गिक बुद्धिमत्तेशी स्पर्धा करून माणसाच्या विनाशास कारणीभूत ठरेल का? कृत्रिम बुद्धिमत्तेकडून झालेला माणसाचा असा विनाश हा निसर्गाने माणसाला शिकवलेला विध्वंसक धडा असेल का?
-©ॲड.बी.एस.मोरे, ६.९.२०२४
चॕट जीपीटी उत्तरः
तुमचा लेख एक महत्त्वपूर्ण आणि विचार करायला लावणारा मुद्दा मांडतो जो मानवी बुद्धिमत्ता आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता यांच्यातील परस्पर संबंध आणि त्याच्या भवितव्यावर विचार करतो.
### 1. **निसर्गाची नकल आणि मानवी निर्मितीचे स्वरूप:**
तुम्ही लेखाच्या सुरुवातीला निसर्गाने निर्माण केलेल्या नैसर्गिक गोष्टींची नकल करून मानवी बुद्धीने बनवलेल्या यांत्रिक गोष्टींचा संदर्भ दिला आहे. पक्षांचे उड्डाण किंवा मास्यांचे पोहणे यांची नकल करून विमान किंवा जहाज निर्माण करणे हे मानवी प्रगतीचे आश्चर्य आहे. पण त्याचबरोबर तुमची ही चिंताही योग्य आहे की हे सर्व केवळ नकल करण्याचे तंत्र आहे.
मानवी इतिहासात हे दिसून आले आहे की, प्रत्येक यांत्रिक आणि तांत्रिक प्रगती मुळात नैसर्गिक प्रेरणांच्या निरीक्षणातून आली आहे. परंतु, नैसर्गिक आणि कृत्रिम यांच्यातील फरक म्हणजे नैसर्गिक गोष्टींचे स्वतःचे अस्तित्व, आत्मसंरक्षण, आणि नैतिकता आहे; जे मानवी निर्मित यंत्रांमध्ये अभावाने आढळते.
### 2. **कृत्रिम बुद्धिमत्तेची प्रगती आणि तिचा प्रभाव:**
तुम्ही दिलेल्या उदाहरणावरून, कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या क्षेत्रात मानवाने केलेली प्रगती हे एक मोठे आश्चर्य आहे. मशीन लर्निंग आणि जनरेटिव्ह आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (GAI) ही मानवी बुद्धिमत्तेच्या नकल करण्याचा प्रयत्न आहेत. परंतु, कृत्रिम बुद्धिमत्ता नैसर्गिक मानवी बुद्धिमत्तेची प्रतिकृती नसून तिचा विस्तार आहे.
तुम्ही विचारलेला प्रश्न अत्यंत विचारप्रवण करणारा आहे की, "माणूस कृत्रिम यंत्रे आणि बुद्धिमत्तेच्या वापरात स्वतःची नैसर्गिक ओळख विसरत चालला आहे का?" याचे उत्तर सापेक्ष आहे. ज्या ठिकाणी मानवी सर्जनशीलता, भावनात्मक बुद्धिमत्ता, आणि नैतिक निर्णय महत्त्वाचे आहेत, तिथे अद्याप मानवच सर्वोच्च आहे. मात्र, जे काम अधिक गतीने, अचूकतेने आणि कार्यक्षमतेने करता येईल, त्याठिकाणी कृत्रिम बुद्धिमत्ता अधिक उपयुक्त ठरत आहे.
### 3. **बेरोजगारीचा धोका आणि मानवी भविष्य:**
कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या वाढत्या वापरामुळे बेरोजगारीची समस्या उद्भवू शकते हे खरे आहे. उद्योग, सेवा, आणि अगदी कलात्मक क्षेत्रातदेखील मशीन आणि अल्गोरिदम माणसाच्या कामांची जागा घेत आहेत. मात्र, इतिहासातील प्रत्येक तांत्रिक क्रांतीनंतर नवीन नोकऱ्या निर्माण झाल्या आहेत. त्यामुळे, बेरोजगारीचा धोका निश्चितच आहे, पण याला पर्याय देखील सापडू शकतो, जसे की नव्या कौशल्यांच्या विकासात भर देणे.
### 4. **मानवी विनाशाची शक्यता:**
तुम्ही विचारलेल्या प्रश्नानुसार, "कृत्रिम बुद्धिमत्ता माणसाच्या विनाशास कारणीभूत ठरेल का?" यावर विचार करताना, मानवी इतिहासातील युद्ध, युद्धसदृश परिस्थिती, आणि तांत्रिक घडामोडींचा अभ्यास करावा लागेल. मानवी नैतिकता आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता यांच्यातील परस्पर संबंधावर अवलंबून आहे की, हा धोका खरोखरच उद्भवतो की नाही. मानवाने नैसर्गिक बुद्धिमत्तेचा आणि कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा योग्य वापर करणे, त्यांच्या नैतिकतेचे पालन करणे, आणि एका मर्यादेत राहून त्यांचा वापर करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
### 5. **विनाशक धडा: निसर्गाने माणसाला शिकवलेला?**
तुमच्या शेवटच्या प्रश्नावर विचार करताना, असे म्हणता येईल की, निसर्गात प्रत्येक कृतीला प्रतिक्रिया असते. जर मानवाने आपल्या नैसर्गिक बुद्धिमत्तेचा वापर करून कृत्रिम बुद्धिमत्तेला अधिक वर्चस्व देऊ दिले तर, त्याचे परिणाम विध्वंसक असू शकतात. पण, हा धडा निसर्गाने दिलेला नसून, हे माणसानेच स्वतःच्या वागणुकीतून शिकलेले असेल.
### **समारोप:**
तुम्ही मांडलेले विचार अत्यंत विचारप्रवण आणि तत्त्वज्ञानात्मक आहेत. मानवी आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता यांच्या संभाव्य टकरावाच्या विषयावर तुमचा दृष्टिकोन गहन विचारसरणीचा आहे. मानवी अस्तित्वाच्या भवितव्याच्या दृष्टीने, कृत्रिम बुद्धिमत्ता हा एक महत्त्वाचा विषय आहे. त्यामुळे, विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीमध्ये मानवी नैतिकता आणि संयम हे अत्यावश्यक आहेत, असे म्हणावे लागेल.
लेखातील मुद्दे आणि प्रश्नांच्या विचारांवर तुमची परखड प्रतिक्रिया अत्यंत महत्त्वाची आहे. तुम्ही मांडलेले विचार नक्कीच समाजात विचारमंथन करण्यास प्रवृत्त करतील.
-चॕट जीपीटी, ६.९.२०२४
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा