https://www.facebook.com/profile.php?id=61559396367821&mibextid=ZbWKwL

शुक्रवार, २६ जून, २०२०

२७ जून वाढदिवस!

६४ व्या वयात पदार्पण करताना!

(१) आज २७ जून, २०२० माझा ६३ वा वाढदिवस. म्हणजे मी माझ्या आयुष्याची ६३ वर्षे पूर्ण करून ६४ व्या वर्षात पदार्पण केले. मी जर मोठा साधुसंत वगैरे झालो असतो तर लोकांनी माझा वाढदिवस प्रकट दिन म्हणून साजरा केला असता. पण मला आयुष्यात ना साधुगिरी जमली ना गांधीगिरी ना दादागिरी! मी एक तुम्हा सर्वांसारखाच एक सर्वसामान्य माणूस! म्हणून तर मला सरळसाध्या जीवनाचा मस्त, मनमुराद आनंद घेता आला आणि तीच माझी आयुष्याची मजा!

(२) मला वकिलीत जास्त पैसे कमावता आले नाहीत व मग कमी पैशात वृध्दापकाळासाठी बचतही करता आली नाही. जेवढे पैसे कमावले तेवढे संसारात खर्च केले. कधी वाटलेच नव्हते की वृध्दापकाळात कोरोना सारखा बिकट काळ येईल व आपली पुंगी ताईट करील. म्हणून तर मी मेडिक्लेम सुध्दा काढला नाही. माझा एक सरळसाधा हिशोब की, मी किंवा माझी बायको आजारी पडलो तर मग सरळ के.ई.एम. किंवा जे.जे. हॉस्पिटलमध्ये ॲडमिट व्हायचे आणि सर्वसामान्य माणसांप्रमाणे तिथेच मरायचे. माझे आईवडील पण तिथेच मेलेत. पण माझ्या विवाहित लेकीला माझे हे असले वागणे जराही पसंत नाही. ती सारखी आम्हा नवरा बायकोच्या मागे मेडीक्लेम काढा म्हणून मागे लागलीय. एम.बी.ए. होऊन ती मोठ्या आंतरराष्ट्रीय कंपनीत व्यवस्थापक पदावर आहे व त्याच दर्जाच्या मोठ्या कुटुंबात तिचा विवाह झाल्याने माझे हे असले वागणे तिला बिलकुल पसंत नाही. तिने मला आज फोनवरून सरळ सांगून टाकले की आमच्या दोघांचा मेडीक्लेम ती  काढणार म्हणजे काढणारच व त्याचे हप्तेही तीच भरणार. "तुम्ही नेहमी स्वतःचे खरे करीत आलात, आता यापुढे तुम्हाला माझे ऐकावेच लागेल" असे तिने मला फोनवरून बजावले. एकुलती एक मुलगी ती! माझ्या इच्छेप्रमाणे  उच्च शिक्षण घेऊन एम.बी.ए. झाली, करियर मध्ये मोठे यश मिळवले, तसेच छान जोडीदार मिळवला, मग आता तिचे थोडे ऐकलेच पाहिजे म्हणून मी मेडीक्लेमला तयार झालोय. पण मी इकडे काल माझ्या बायकोचे म्हणजे तिच्या आईचे मंगळसूत्र गुपचूप मोडून लॉकडाऊन काळात झालेले बाहेरचे कर्ज फेडलेय हे तिला आईकडून कळले तेंव्हा तिला खूपच वाईट वाटले. "माझे लग्न झाले असले तरी काय झाले, मी तुमचा मुलगाच आहे ना, मग तुम्ही मला पैसे मागायला संकोच का केला, कसला असला स्वाभिमान घेऊन बसलात स्वतःच्या मुलीबरोबर"! असे बरेच काही फोनवरून बोलून तिने आम्हा दोघांनाही निरूत्तर केले. मी जरी बचत करू शकलो नाही तरी मुलीचे हे शब्द म्हणजे मी माझ्या आयुष्यात मिळवलेली खूप मोठी संपत्ती आहे हेच सांगून जातात.

(३) गेल्या ६३ वर्षांच्या काळात माझ्या नुसत्या उच्च शिक्षणानेच नाही तर अनेक प्रकारच्या बऱ्या वाईट अनुभवांनी मला खूप काही शिकवले. नैराश्य आले तरी त्यावर मी माझ्या सकारात्मक विचारांनी मात केली. यात मला माझी बायको, मुलगी, नातेवाईक, काही मोजके मित्र यांनीच नव्हे तर माझ्या काही क्लायंटसनीही खूप मोठी साथ दिली. म्हणून तर बायको गृहिणी, वकिली क्षेत्रात आमचे कोणी आईवडील, बहीण भाऊ नसल्यामुळे या क्षेत्राच्या अंतर्भागाचे ज्ञान शून्य असताना व पिढीजात कौटुंबिक गरिबी असतानाही मी या आव्हानात्मक क्षेत्रात तग धरून राहू शकलो व साधा का असेना पण संसारही करू शकलो.

(४) आयुष्याच्या या अंतिम वळणावर पुन्हा कोरोना महामारीने खूप काही शिकवले. या कोरोना महामारीने जगात सर्वांपुढेच मोठे आव्हान निर्माण केले आहे. मग त्यातून माझी कशी सुटका होणार? मीही त्यात सापडलोय. पण तरीही नैराश्यावर मात करण्यात यशस्वी झालोय. माझे हे तिसरे फेसबुक खाते आहे. पहिल्या दोन खात्यांवर मी दररोज फेसबुक मित्रांचे वाढदिवस बघून त्यांना न चुकता दररोज वाढदिवसाच्या शुभेच्छा देत होतो. पण मित्र संख्या वाढत गेली की मग ते दररोज शुभेच्छा देणे जमेनासे झाले. आता या तिसऱ्या फेसबुक खात्यावर मी कोणाचेही वाढदिवस बघत नाही आणि वाढदिवसाच्या शुभेच्छाही देत नाही. कधीतरी चुकून होम पेजवर कोणाचा तरी वाढदिवस आहे हे कळले की मग तिथेच कमेंट मध्ये त्याला किंवा तिला शुभेच्छा देऊन मोकळा होतो. लग्नाच्या वाढदिवसांचेही तसेच झालेय. पण माझ्याकडून असे वर्तन घडत असतानाही आज मला फेसबुक मित्रांनी माझ्या खात्यावर व इनबॉक्स मध्ये वाढदिवसाच्या शुभेच्छा देण्यास सुरूवात केली आणि मला लाजवले. कशा घेऊ मी तुमच्या शुभेच्छा? सद्याचा काळ तर कोरोना विषाणूच्या भीतीचा व कोरोनामुळे दररोज होणाऱ्या मृत्यूचा आहे. म्हणजे वाढदिवस बाजूला ठेवून दररोज आठवणींचा स्मृतिदिन करायचा हा काळ! आपण सर्वच जण सद्या फार बिकट परिस्थितीतून जात आहोत. काही लोकांची आर्थिक परिस्थिती तर खूपच नाजूक झाली आहे. काही घरांत उपासमार चालू आहे. अशा परिस्थितीत तुमच्या शुभेच्छांचा स्वीकार करणे मला जड जातेय. तरीही तुम्ही एवढया प्रेमाने मला शुभेच्छा दिल्या आहेत आणि म्हणून तुमचे खूप खूप आभार व मनस्वी धन्यवाद!

-ॲड.बी.एस.मोरे©२७.६.२०२०


गुरुवार, २५ जून, २०२०

पुस्तके रद्दीत!

माझ्या पुस्तकांची जागा आता रद्दीत!

विविध विषयांवरील हजारो पुस्तके जमवली, वाचली व शेवटी रद्दीत देऊन टाकली. आता घरात साठलेल्या पुस्तकांची आणखी रद्दी बाहेर काढण्याच्या विचारात आहे. या सर्व पुस्तकांची जागा आता रद्दीतच! एक कोरोना विषाणू जगाला खेळवतोय, नाचवतोय, पण त्याला रोखण्याचा मंत्र किंवा तंत्र जर एकाही पुस्तकात नसेल तर काय करायची ही खंडीभर पुस्तके जवळ ठेवून? मुंबईच्या लोकल्स म्हणे १२ अॉगष्ट पर्यंत बंद ठेवणार! कोणी काढला हा १२ अॉगष्टचा मुहूर्त? मार्च २०२० पासून बंद  ठेवलेल्या लोकल्स आता अॉगष्ट २०२० च्या मुहूर्ताची वाट बघत बसणार. जवळजवळ सहा महिने मुंबईचे व्यवहार ठप्प! सरकारने काय सहा महिने लोकांना घरपोच जीवनावश्यक वस्तू फुकट पुरवल्यात? काय नियोजन आहे या लॉकडाऊनचे हे त्या सरकारमध्ये बसून बंदचे आदेशांवर आदेश काढणाऱ्या मंत्र्यांना व अधिकाऱ्यांनाच ठाऊक! सहा महिने नोकरी, धंदा, व्यवसायाशिवाय घरी बसून रहायचे! बापरे, हे काय चाललंय? घरी रहा, कोरोना पासून सुरक्षित रहा आणि उपासमारीने घरातच सुरक्षित मरा, असाच याचा अर्थ होतो ना! सरकारकडे लोकांना जगवण्यासाठी ना अन्न ना लोकांना वाचवण्यासाठी कोरोनाचे औषध, मग कोणत्या आशेने या सरकारकडे बघत रहायचे? मी फक्त महाराष्ट्र सरकार किंवा भारत सरकार विषयीच हे बोलत नाही. जगातील सरकार नावाच्या संपूर्ण व्यवस्थेविषयीच मी हे हतबल मनाने बोलत आहे. कोरोनासारखा एक विषाणू जर जगाला इतका हतबल करू शकतो तर मग मनुष्याच्या इतर प्रगतीला काय अर्थ उरतो? कोरोनाची ही गोष्ट खरोखरच चमत्कारिक आहे! बिहारमध्ये ८० च्या वर लोक वीज पडून मेले अशी बातमी आलीय. मरणाचे संकट जर असे सगळ्या मार्गांनी येत असेल तर मग कोरोनाला घाबरून घरी किती दिवस बसवणार सरकार उपाशी लोकांना? ज्या पुस्तकांवर मी आयुष्यभर जिवापाड प्रेम केले ती सर्व पुस्तके अगदी देवधर्माची पुस्तके सुध्दा आता कोरोना महामारीने रद्दीत जाणार यात बरेच काही आले!

-ॲड.बी.एस.मोरे©२५.६.२०२०

बुधवार, २४ जून, २०२०

अडगळ!

अडगळ!

बाळा गाऊ कशी अंगाई या १९७७ सालच्या मराठी चित्रपटातील आशा भोसले यांनी गायलेले व आशा काळे यांच्यावर चित्रित झालेले "संसार मांडते मी" हे गाणे मला फार आवडते. लग्न झाल्यावर मग नवरा बायकोचा संसार सुरू होतो व त्यानंतर घर घेण्यापासून त्या घरात संसाराला लागणाऱ्या एकेक वस्तू आणण्यास सुरूवात होते. त्या संसारोपयोगी वस्तू खरेदी करून घरात आणताना नवरा व बायकोची एकमेकांबरोबर भावनिक जवळीक निर्माण होत असताना त्या वस्तूंबरोबर सुध्दा भावनिक जवळीक निर्माण होत असते. त्या वस्तूंची घरात योग्य ठिकाणी नीट मांडणी करीत असताना नवऱ्यापेक्षा बायकोची लगबग खूप मोठी असते. नवरा बायकोचे वय वाढत जाते तसे त्यांच्या संसाराचेही वय वाढत जाते. मग हळूहळू सुरूवातीला हौसेने आणलेल्या घरातील संसारोपयोगी वस्तू जुन्या होत जातात. पण वय वाढल्याने जशी नवरा बायकोतील भावनिक जवळीक घट्ट होत जाते तशी त्या दोघांची संसारासाठी दोघांनी मिळून घरात आणलेल्या वस्तूंशीही भावनिक जवळीक घट्ट होत जाते. पण पुढे मुले मोठी होतात. चांगली कमावती होतात. मग त्यांना घरात नवीन बदल करण्याची इच्छा होते. कारण त्यांच्या तरूण रक्ताला नाविन्याची ओढ असते. मग ती मुले आईवडिलांना म्हणतात की, "घरातील वस्तू आता खूप जुन्या झाल्यात, आम्ही आमच्या खर्चाने नवीन आणतो, घराच्या लाद्या जुन्या स्टाईलच्या खडबडीत आहेत, आम्ही आमच्या खर्चाने नवीन चकचकीत लाद्या बसवतो". खरं तर या गोष्टी वृध्द झालेल्या नवरा बायकोला पटत नाहीत. एकेक वस्तू गोळा करताना त्यांनी स्वतःचा जीव त्यात ओतलेला असतो आणि आता ही मुले त्यांच्या या सर्व गोष्टी भंगारात काढायला निघालेली असतात. एकांत मिळाला की मग अशी नवरा बायको हळूच कुजबुजतात "या मुलांना आपण संसारासाठी खरेदी केलेल्या वस्तू आता जुनाट वाटू लागल्यात, आता त्यांना या वस्तूंची अडगळ वाटू लागलीय, काय जाणो उद्या आपलीही यांना अडगळ वाटेल"! मग माझ्यासारखा कडक बाप कडाडतो "काही गरज नाही नवीन वस्तूंची, नवीन लाद्यांची, त्या गुळगुळीत लाद्यांवर म्हातारपणी घसरून पडून आम्हाला आमचे हातपाय मोडून घ्यायचे नाहीत कोणाला काही बदल करायचे असतील तर ते त्यांनी स्वतःच्या हिंमतीवर स्वतःची घरे घेऊन त्या घरांत करावेत, आमचे हे घर आमच्या वस्तूं सह आहे तसेच राहूद्या"! वृध्द बायकोला तिच्या वृध्द नवऱ्याचा कडकपणा मनातून सुखावतो. पण तिकडून मुलांची मने दुखावली गेली म्हणून ती माऊली आतून रडतही असते. हे उदाहरण आहे माझ्या वडिलांचे व माझ्या आईचे! मी कमावता झाल्यावर असेच काही बदल वरळी बी.डी.डी. चाळीतल्या छोट्या घरात करायला घेतले होते तेंव्हा माझे वडील माझ्यावर असेच कडाडले होते. मी कर्जाच्या हप्त्यावर घरात ब्लॕक अँड व्हाईट टी.व्ही. आणायचे ठरवले तेंव्हा वडील माझ्यावर खूप भडकले होते. आमच्या घरात फार जुनी लोखंडी खाट होती. ती खूप मजबूत होती. माझ्या वडिलांनी खूप वर्षापूर्वी ती आणली होती. तिला ते अधूनमधून हिरवा अॉईल पेंट द्यायचे. ती खाट ठेवायला त्यांनी सुताराकडून जाडजूड चार मोठे ठोकळे तयार करून घेतले होते. त्या ठोकळ्यांवर ती लोखंडी खाट ठेवल्याने तिची उंची वाढवली गेली होती जेणेकरून घरातील पेट्या, बिछाने वगैरे सामान त्या खाटेखाली ठेवता येईल. घरात कोण पाहुणे मंडळी आली तर त्यांना ते सामान दिसू नये म्हणून आईने त्या खाटेच्या मापाचा एक पडदा शिवून घेतला होता व त्या खाटेला लावला होता. माझ्या आईवडिलांचा त्या जुन्या  लोखंडी खाटेवर फार जीव होतो. ती लोखंडी  खाट होतीच तशी मजबूत! तसेच मी व आई दोघांनी मिळून नळबाजारातून (त्याला मुंबईत चोर बाजार म्हणतात) एक मस्त लाकडी कपाट आणले होते. त्या कपाटाला पुढून मोठी उभी काच होती. त्या काचेत बघून घरातील आम्हा  सगळ्यांचे भांग काढणे व्हायचे. त्या कपाटाला छान कप्पे होते. ते कप्पे आम्ही बहीण भावांनी वाटून घेतले होते. त्यांचा उपयोग प्रत्येकाचे कपडे व शाळेतील पुस्तके ठेवण्यासाठी केला जायचा. माझ्या ठराविक दोन कप्प्यांना कोणी हात लावला की मी घरात जाम चिडायचो. मग आई मला शांत करायची. अधूनमधून माझे वडीलही ओरडायचे "त्या बाळूच्या कप्प्यांना हात का लावता तुम्ही" असे माझ्या बाजूने बोलायचे. माझ्या आईवडिलांनी त्यांच्या त्या जुन्या वस्तू वरळीच्या त्या जुन्या घरासह शेवट पर्यंत जपल्या. पण २००९ साली वडील वारले. घराच्या वाटण्या चार भावंडात करायचे ठरले. आणि मग त्या घरातील तो संसार विस्कटला. नवऱ्याच्या मृत्यूनंतर संसारातील त्या जुन्या वस्तूंची आता विल्हेवाट लागणार म्हणून माझ्या  आईची तळमळ तिच्या डोळ्यांत मला दिसत होती. "नवरा गेला, उभा संसार मोडला, बाबांनो आता तुम्हाला काय करायचे ते करा, माझा नवरा जिवंत असता तर तुमच्या एकाचेही त्याने काही चालू दिले नसते, आता मी एकटी पडलेय माझे काय चालणार" असेच भाव मला माझ्या आईच्या डोळ्यांत दिसत होते. पण माझाही नाइलाज होता. मीच पुढाकार घेतला आणि चार भावंडात त्या चार वाटण्या केल्या. कारण मला चार भांवडांत पुढे जराही वाद वाढू द्यायचे नव्हते. सर्व भांवडांची व माझ्या आईची संमती  घेऊनच मी त्या चार वाटण्या केल्या. पण त्या वाटणीने सगळ्यांचीच मने दुखावणारी एक गोष्ट झाली आणि ती म्हणजे माझ्या आईचा जीव तिच्या नवऱ्याच्या ज्या घरात होता, त्या घरात संसारासाठी तिने जमवलेल्या ज्या जुन्या वस्तूंत होता, त्या सगळ्याच गोष्टी उध्वस्त झाल्या. माझ्या आईने तिच्या नवऱ्याबरोबर (माझ्या वडिलांबरोबर) मांडलेला संसार अशा रितीने मोडला गेला. तिने संसार मांडला आणि शेवटी नवऱ्याच्या (माझ्या वडिलांच्या) मृत्यूने तो मोडला! म्हणून "संसार मांडते मी" हे गाणे मला खूप भावूक करते. आता इतिहासाची पुन्हा पुनरावृत्ती होऊ शकते. आम्ही नवरा बायको आता वृध्द झालो आहोत. आम्ही संसारासाठी जमवलेल्या वस्तूंही आमच्या घरासह आता जुन्या झाल्यात. माझी आर्थिक आवक कमी झालीय. मुलगी लग्न होऊन सासरी गेलीय. मुलगी कसली आमचा तो मुलगाच आहे. मग आमची ही मुलगी कधीतरी आमचे जुने घर नव्याने सजवू असे म्हणेल, त्यासाठी ती तिचा पैसाही स्वखुशीने देऊ करील. पण मी ते होऊ देणार नाही. माझ्या वडिलांसारखाच मी स्वाभिमानी आहे. मुलीचे पैसे घ्यायचे तर नाहीतच पण आम्ही नवरा बायकोने संसारात जमवलेल्या वस्तू त्या जुन्या झाल्या म्हणून आम्ही जिवंत असताना भंगारात जाऊ देणे आम्हाला आवडणार नाही. जुन्या झाल्या तरी त्या व्यवस्थित काम देतात ना हे महत्वाचे! आमच्या दोघांचेही हृदय या घरात, या जुन्या वस्तूंत गुंतलेले आहे. मग आम्हाला त्यांची अडगळ कशी वाटेल? जेंव्हा आमच्या दोघांपैकी एकजण अगोदर वर जाईल तेंव्हा आमचा संसार मोडेल. मग घर काय व त्या घरात संसारासाठी आम्ही गोळा केलेल्या वस्तू काय, मागे राहणाऱ्या आमच्या पैकी एकाला त्याचे काहीच वाटणार नाही. इतिहासाची पुनरावृत्ती होते ती अशी! मांडलेला संसार पुढे निसर्गाकडून मोडलाही जातो हे सत्य कटू असले तरी ते स्वीकारावेच लागणार!

-ॲड.बी.एस.मोरे©२५.६.२०२०

Religious Differentia!

RELIGIOUS DIFFERENTIA!

All religions seem to have been outcome of regional influences. The territorial diversity seems to have been responsible for widespread religious diversity all over world and hence no religion from among all religions is found to be universal truth of whole world. Followers of each religion try to praise their own religion and criticize other religions thereby creating religious hatred and enmity all over world. If God is one for all, how could he allow this?

-Adv.B.S.More©25.6.2020

देवांश!

देवांश (गॉड पार्टिकल)!

(१) देवांश (गॉड पार्टिकल) ही अशी तर्कशुद्ध संकल्पना आहे की तिच्यावर वैज्ञानिकांचा अभ्यास सुरू आहे. तिची सत्य, असत्यता पडताळून पाहण्यासाठी वैज्ञानिक प्रयोग केले गेले, पण त्यात वैज्ञानिकांना अपयश आले. वैज्ञानिकांना देवांश (गॉड पार्टिकल) शोधण्यात आलेले अपयश म्हणजे निसर्गात देवांश नाहीच असे अनुमान काढणे हे पूर्णतया चुकीचे! या मुद्यावर नास्तिकांशी माझे कायम मतभेद राहतील.

(२) माझ्या वैयक्तिक संकल्पनेतून निसर्ग म्हणा, विश्व म्हणा नाहीतर सृष्टी म्हणा ते एक विशाल शरीर आहे. पण या शरीराला कुठेतरी केंद्रबिंदू आहेच या मतावर मी ठाम आहे. तो केंद्रबिंदू निश्चितच अतिसूक्ष्म आहे. तोच देवांश (इंग्रजीत गॉड पार्टिकल)! निसर्गाचा हा केंद्रबिंदू म्हणजे देवांश हे एक भौतिक अणुकेंद्र, रासायनिक शक्तीकेंद्र व मानसिक क्रियाकेंद्र आहे. अर्थात भौतिक, रासायनिक व मानसिक असे देवांशाचे तीन भाग आहेत.

(३) यातील मानसिक भाग हा भौतिक वासना, आध्यात्मिक भावना व बुद्धी या तीन गोष्टींनी युक्त आहे. देवांशाचा मानसिक भाग हाच निसर्गाला क्रियाशील ठेवणारा प्रमुख भाग आहे. पण या मानसिक भागातील जो बुद्धीचा भाग आहे तो भौतिक वासना व आध्यात्मिक भावना या फक्त दोनच मानसिक गोष्टींवर नव्हे तर भौतिक वस्तुमान असलेले विविध अणू व रासायनिक शक्ती तथा गुणधर्म असलेली विविध द्रव्ये या इतर दोन शारीरिक गोष्टींवरही लक्ष ठेऊन या सर्वच मानसिक व शारीरिक गोष्टींना नैसर्गिक हालचाल करण्यास उद्युक्त करतो व त्या हालचाली नियंत्रित करतो.

(४) देवांशाबद्दलचा माझा हा तर्क अंधश्रध्द नसून तो वैज्ञानिक आहे यावर मी ठाम आहे. निसर्गातील देवांश (गॉड पार्टिकल) शोधण्याचे वैज्ञानिक कार्य पुढे कित्येक हजारो वर्षे चालूच राहील. या देवांशाचा वैज्ञानिक शोध लागेपर्यंत मानव जगातील अनेक धर्म या देवांशाबद्दल अनेक कल्पना करतील ज्या कल्पनांना अनेक अंधश्रध्दा चिकटून राहतील.

(५) मी या देवांशालाच देव म्हणतो. मानतो नाही तर त्याचे निसर्गात अस्तित्व आहे म्हणून म्हणतो. या देवापुढे नतमस्तक होण्याची माझी आस्तिकता व या देवाशी एकरूप होण्याची माझी आध्यात्मिकता ही या देवांशाशी जोडली गेली आहे. निसर्गातील देवांशात असलेले बुद्धीकेंद्र व माझी स्वतःची बुद्धी यांच्यात प्रत्यक्ष संपर्क आहे हे मी माझ्या अनुभवातून सांगतो. मी निसर्गालाच गुरू मानतो बाकी कोणालाही नाही याचे कारण म्हणजे निसर्ग बुद्धी ते माझी बुद्धी यांच्यात प्रत्यक्ष संपर्क आहे यावर माझा असलेला ठाम विश्वास!

(६) निसर्गात बुद्धीला सर्वोच्च स्थान असण्याचे कारण म्हणजे बुद्धीकडे असलेली व्यवस्थापन व नियंत्रण शक्ती! मानवी मेंदूत असलेली बुद्धी हे मनुष्याला निसर्गाकडून अर्थात निसर्गातील देवांशाकडून (थोडक्यात देवाकडून) मिळालेले सर्वात मोठे वरदान आहे. तसे पाहिले तर नुसती बुद्धीच काय पण मनुष्य जीवन, त्या जीवनाला निर्माण करणारी आई वडील रूपी माध्यमे, त्या जीवनाला जगवणारी हवा, पाणी, अन्न रूपी साधने, त्या जीवनाला रोगांपासून, शत्रूंपासून वाचवणारी औषधे, शस्त्रे रूपी साधने या सर्वच गोष्टी ही निसर्गातील देवांशाकडून (देवाकडून) मनुष्याला मिळालेली वरदानेच आहेत.

(७) पण मनुष्याने कधीही स्वतःच्या बुद्धीचा गर्व करता कामा नये. स्वतःच्या बुद्धीचा टेंभा मिरवताना मनुष्याने त्याच्या बुद्धीचा उगम निसर्गात (माझ्या मते निसर्गातील देवात) आहे हे विसरता कामा नये. खरं तर सगळ्यांच गोष्टींचा उगम निसर्गात (निसर्गातील देवात) आहे. मग ती निसर्गातून निर्माण होणारी अनेक प्रकारची आव्हाने असोत की निसर्गाने बुद्धीसह बहाल केलेली अनेक साधने (वरदाने) असोत.

(८) माझ्या मते, बुद्धी हे एक अत्यंत शक्तीशाली नैसर्गिक साधनच आहे. त्या साधनाचा मनुष्याने नीट उपयोग केला पाहिजे. बुद्धीला निसर्गातील प्रश्न निसर्गातच व समाजातील प्रश्न समाजातच सोडविणे जमले पाहिजे. नैसर्गिक व सामाजिक प्रश्नांची उत्तरे अनुक्रमे निसर्गात व समाजातच आहेत. त्यांचा शोध निसर्गात व समाजातच घेणे बुद्धीला जमले पाहिजे. त्यासाठी बुद्धीने खूप प्रयत्न केले पाहिजेत. यालाच बौद्धिक कष्ट म्हणतात जे शारीरिक कष्टापेक्षा श्रेष्ठ असतात. बुद्धी श्रेष्ठ म्हणून बौध्दिक कष्टही श्रेष्ठ  हे मान्य करायलाच हवे. कठीणातल्या कठीण प्रश्नाचे उत्तर जर बुद्धीमुळेच मिळते तर मग बुद्धी श्रेष्ठ नव्हे काय?

(९) बौद्धिक कष्ट केल्याने कठीण प्रश्नांची उत्तरे मिळतात व यालाच प्रयत्नांती परमेश्वर असे म्हणतात. पण बुद्धी श्रेष्ठ म्हणून कोणीही स्वतःच्या बुद्धीचा गर्व करू नये. कारण शेवटी बुद्धी हे निसर्गाचेच (माझ्या मते निसर्गातील देवांशाचे) वरदान आहे. म्हणून बुद्धीने नेहमी निसर्गाशी (निसर्गातील देवांशाशी) कृतज्ञ राहिले पाहिजे. निसर्गाशी/देवांशाशी कृतज्ञ राहणे, त्याच्यापुढे आदराने नतमस्तक होणे, त्याच्याशी सर्वार्थाने एकरूप होणे म्हणजे त्याच्यापुढे शरणागत होऊन भीक मागणे नव्हे. अशी भीक मागणे हा स्वतःच्या बुद्धीचाच नव्हे तर निसर्गाचा/देवांशाचाही अपमान आहे. माझी आस्तिकता ही अशी वैज्ञानिक आहे.

-ॲड.बी.एस.मोरे©२४.६.२०२०

सोमवार, २२ जून, २०२०

आषाढ प्रारंभ दिनी अत्रे!

आषाढ मास प्रारंभ दिनी अत्रे!

रविवार, दिनांक २१ जून २०२० च्या लोकसत्ता वृत्तपत्रात आचार्य प्रल्हाद केशव अत्रे यांनी त्यांच्या मराठा वृत्तपत्रात दिनांक २२ जून १९६० रोजी आषाढ मास प्रारंभ दिनानिमित्त "आषाढस्य प्रथम दिवसे" हा जो लेख लिहिला होता तो पुन्हा प्रसिद्ध झालाय. त्या लेखातील खालील दोन निवडक गोष्टी मला आवडल्या त्या वाचकांसाठी सादर!

(१) नैतिकता, बौध्दिकता व सुंदरता ही प्राचीन भारतीय संस्कृतीची तीन रूपे अनुक्रमे वाल्मिकींच्या रामायणात, व्यासांच्या महाभारतात व कालिदासांच्या शाकुंतलात आढळतात! 

(२) भाषा ही पार्वती तर तिच्यातून मिळणारा ज्ञानार्थ हा परमेश्वर!

आचार्य प्र.के.अत्रे यांच्यासारखा अभ्यासकच प्राचीन भारतीय संस्कृतीची अशी थोडक्यात मांडणी करू शकतो व त्यांच्यासारखा साहित्यिकच भाषेला पार्वती व तिच्यातून मिळणाऱ्या ज्ञानार्थाला परमेश्वराची उपमा देऊ शकतो. खरंच आचार्य अत्रे ग्रेटच होते!

-ॲड.बी.एस.मोरे, संकलक

रविवार, २१ जून, २०२०

पुंगी ताईट व्यायाम!

अनलॉक २ मधील चालण्याचा पुंगी ताईट व्यायाम!

तीन महिन्यानंतर इमारतीच्या खाली उतरून आज रविवार, दिनांक २१ जून २०२० रोजी संध्याकाळी ७ ते ८ दरम्यान डोंबिवली स्टेशन  पर्यंत चालण्याचा व्यायाम केला. रस्त्यावर व रेल्वे स्टेशनवर शुकशुकाट व भयाण शांतता आढळली. त्यातच तोंडावर मास्क लावून चालत असताना रस्त्यावरील कुत्री अंगावर भुंकत होती. त्यामुळे चालताना शरीर मोकळे होत असले तरी हळूहळू या व्यायामाचे रूपांतर  पुंगी ताईट व्यायामात झाले. पुढे कोणी पोलीस तर हटकणार नाही ना याची भीती होतीच. रात्री  जागून दुपार नंतर उशिरा उठणारा मी माणूस असल्याने सकाळ, दुपारचा व्यायाम शक्य नाही. बघूया उद्यापासून थोडे लवकर उठून कमीतकमी संध्याकाळी ६ ला असे पाय मोकळे करणे जमतेय का?

खरं म्हणजे,फक्त  डॉक्टर, पोलीस व सरकारी खात्यातील इतर लोकांनाच अत्यावश्यक सेवक समजून लोकल ट्रेनमध्ये प्रवास करायची परवानगी देणे हे चुकीचे आहे. वकिलांचा सुद्धा अत्यावश्यक सेवक वर्गात समावेश केला गेला पाहिजे. समजा कुठे घरगुती हिंसाचार वगैरे गोष्टी घडल्या तर लोक डॉक्टरकडे जाणार की वकिलाकडे? मग वकील अशा क्लायंटला घेऊन मध्यरात्री सुध्दा पोलीस स्टेशनला जाऊ शकतो की नाही? जरा कायदा नीट समजून घ्या हो!

-ॲड.बी.एस.मोरे©२१.६.२०२०