कायदा माझा श्वास!

कायदा हा माझा श्वास!

(१) प्रत्येकाला नैसर्गिक जीवन जगण्याचा, तसेच नैसर्गिक मरण्याचा मूलभूत नैसर्गिक अधिकार आहे. आत्महत्या काय किंवा खून काय, हे दोन्हीही अनैसर्गिक मृत्यूचे प्रकार होत आणि म्हणून या दोन्ही मृत्यूची पोलीस चौकशी ही होतेच! आत्महत्येचे कारण काय, ती स्वतःच्या इच्छेने केलीय की तिला इतर कोणी जबाबदार आहे म्हणजे आत्महत्येस कोणी प्रवृत्त केलेय का याची पोलीस चौकशी होते. तसेच खून कोणी केला याची खूनाच्या हेतूसह पोलीस चौकशी होते. या चौकशीत जर कोणी दोषी आढळले तर मग अशा गुन्हेगाराला म्हणजे आत्महत्येस प्रवृत्त करणाऱ्याला किंवा खून करणाऱ्याला फौजदारी कायद्यानुसार कडक शिक्षा होते! कारण प्रत्येकाला नैसर्गिक जीवन जगण्याचा व तसेच नैसर्गिक मरण्याचा मूलभूत नैसर्गिक अधिकार आहे. पण इतर प्राण्यांपेक्षा माणसाचे मरणे हे संवेदनशील आहे कारण अन्नसाखळीत मनुष्याला निसर्गाने त्याच्या उत्क्रांती प्रक्रियेतून सर्वोच्च पातळीवर आणून ठेवलेय.

(२) नैसर्गिक मरणापेक्षा नैसर्गिक जगण्याचा विषय हा मनुष्यासाठी खूप मोठा विषय आहे. माणसाचे नैसर्गिक जगणे हे इतर प्राण्यांच्या नैसर्गिक जगण्यापेक्षा खूप वेगळे आहे. त्याच्या जगण्याला माया, प्रेम, करूणा, परोपकार यासारख्या उच्च भावनांची व देव, धर्मासारख्या आध्यात्मिक भावनांची जोड आहे. म्हणूनच माणसाचे नैसर्गिक जगणे हे दिवाणी कायद्याने जास्त व फौजदारी कायद्याने कमी नियंत्रित आहे. अनैसर्गिक जगण्याच्या प्रकारात बलात्कारासारख्या अनैसर्गिक लैंगिकतेचा प्रकार येतो व म्हणूनच बलात्कार हा फौजदारी कायद्यानुसार गुन्हा आहे व अशा गुन्ह्यासाठी फौजदारी कायद्यात कडक शिक्षा आहे.

(३) माणसाचे नैसर्गिक जगणे हे फक्त मनुष्य समाजापुरतेच मर्यादित नाही. निसर्गात जे इतर प्राणीमात्र, वनस्पती आहेत त्यांच्या नैसर्गिक जगण्यात मनुष्याने किती लुडबूड करावी व एकंदरीतच नैसर्गिक पर्यावरणाशी मनुष्याने कसे जुळवून घ्यावे हा मोठा विषय माणसाच्या नैसर्गिक जगण्यात येतो. या सर्व नैसर्गिक गोष्टींचा समावेश कायद्याच्या दिवाणी व फौजदारी या दोन प्रमुख शाखांत केला गेला आहे. माणसाचे इतर माणसांबरोबरचे उच्च पातळीवरील नैसर्गिक जगणे म्हणजे काय हा दिवाणी कायद्याचा फार मोठा विशेष भाग आहे.

(४) माणूस हे काही कृत्रिम यंत्र नाही. तो पण एक नैसर्गिक प्राणी आहे. या नैसर्गिक प्राण्याचे नैसर्गिक जगणे व नैसर्गिक मरणे म्हणजे काय हे जर नीट समजून घ्यायचे असेल तर हिमालय पर्वताची उंची, सागराची खोली व पृथ्वीची रूंदी असलेल्या दिवाणी व फौजदारी कायद्यांचा नुसता वरवर नाही तर सखोल अभ्यास करा. कायदा हे माझे फक्त पैसे कमावण्याचे साधन नाही तर तो माझा श्वास आहे, जो श्वास मी प्रत्येक क्षणाला आत घेतो व बाहेर सोडतो. माझे शरीर, माझे मन, माझे जीवन (तन, मन, जीवन) संपूर्णपणे कायद्याने व्यापलेले आहे.

-ॲड.बी.एस.मोरे©१९.६.२०२०

कोरोना काळातील वकिली!

कोरोना काळात गरीब वकिलांची परिस्थिती खूप नाजूक!

माणूस, मग वकील असो नाहीतर आणखी कोणी, कोरोना लॉकडाऊन मुळे तीन महिने घरी कोंडून राहिल्यावर कोणाचीही मानसिक स्थिती ठीक राहू शकत नाही. कोरोनाने निर्माण केलेली वैद्यकीय आणीबाणी व भारत-चीन सीमेवर निर्माण झालेली युद्धजन्य परिस्थिती या आणीबाणी सदृश्य गंभीर बाबी! आपल्या  रोजच्या व्यवहारातील वादविवाद व त्यावर असलेले दिवाणी कायद्याचे तोडगे या गोष्टी अशा आणीबाणीत मोडू शकत नाहीत. कोरोना लॉकडाऊन काळात पोलीसांचा दंडुकाही भारी वजनाचा झाल्याने गुन्हेगार पण हल्ली घाबरून आहेत. त्यामुळे दिवाणी व फौजदारी अशी दोन्ही प्रकारची वकिली सद्या गॕसवर आहे. अशा परिस्थितीत वकिलांची मानसिक स्थिती कशी असेल याचाही लोकांनी जरा नीट विचार करावा. स्पर्धा तर सगळ्याच क्षेत्रात आहे. प्रत्येक क्षेत्रात स्वतःच्या जागा मजबूत करून बसलेले बोके आहेत. अशा बोक्यांची मोठी लॉबी असते. त्यात एखादा गरीब घराण्यातील माणूस बोक्यांच्या तोडीस तोड असलेले टॕलेंट घेऊन उतरला की मग बोक्यांची जळते. मग असे बोके एक होऊन अशा माणसाला वाळीत टाकतात. त्याला पुढे येऊ देत नाहीत. अशा विचित्र परिस्थितीमुळे असा माणूस खचतो. खूप निराश होतो. नैराश्येच्या गर्तेत गेल्यावर अशा माणसाच्या मनात आत्महत्येचे विचार येऊ शकतात. सद्याच्या कोरोना लॉकडाऊन काळात संपूर्ण वकिली व्यवसायच गॕसवर आहे असे म्हटले तर ती अतिशयोक्ती ठरू नये. मग त्यात गरीब घराण्यातून कायद्याचे शिक्षण घेऊन वकील झालेले नवोदित वकील सद्या कोणत्या परिस्थितीत जगत असतील याचा कोणी विचार केलाय का? वकिलांना पोट नसते काय? ज्यांचे आईवडील, नातेवाईक या क्षेत्रात पूर्वीपासून आहेत त्यांचा थोडा का असेना पण जम बसलेला असतो. पण ज्यांच्या पाठीशी अशी घराणेशाही उभी नाही अशा वकिलांची या क्षेत्रात टिकून राहण्यासाठी जी जीवघेणी धडपड चालू असते ती काय असते हे मला विचारा. या परिस्थितीतून मी गेलोय व जातोय. म्हणूनच या कोरोना लॉकडाऊनच्या काळात अशा गरीब वकिलांची स्थिती काय असेल याची लोकांनी कल्पना करावी एवढीच किमान अपेक्षा!

-ॲड.बी.एस.मोरे©१८.६.२०२०

माझा स्वाभिमानी बाप!

माझा स्वाभिमानी बाप!

हृदयात ब्लॉक्स निघूनही माझ्या बापाने शेवट पर्यंत हृदयाचे अॉपरेशन टाळले. घाबरून नव्हे तर मुलाला (म्हणजे मला) खर्चात पाडायचे नाही म्हणून. माझा बाप एकटाच मुंबईतील के.ई.एम. हॉस्पिटलच्या दारात जायचा व रक्त पातळ करणाऱ्या कसल्या त्या गोळ्या घेऊन यायचा. मला एकांतात म्हणायचा "बाळू, याच गोळ्यांवर मी जगणार, तुला तुझ्या वकिलीतून एकच मुलगी असलेला तुझा छोटा संसार नीट चालवता येत नाही आणि तू माझे अॉपरेशन काय करणार"? माझा बाप पुन्हा म्हणायचा "अरे, करमाळा तालुक्यातील साडे गावातून फाटक्या चड्डीवर मुंबईत आलेला मी माणूस स्वतःच्या हिंमतीवर राष्ट्रीय मिल मजदूर संघाचा पुढारी झालो पण मला छक्केपंजे करता आले नाहीत म्हणून पैशाने गरीबच राहिलो पण तरीही जगण्यासाठी तुझ्यावर अवलंबून राहिलो नाही, अधूनमधून उसने म्हणून तुझ्याकडून घेतलेले पैसे तुला परत करून टाकलेत, मग मी माझ्या हृदयाच्या अॉपरेशनचा खर्च तुझ्यावर टाकीलच कसा, आयुष्यभर स्वाभिमानाने जगलोय आणि स्वाभिमानाने मरणार"! असा माझा स्वाभिमानी बाप शेवटी के.ई.एम. हॉस्पिटलमध्येच मेला. छातीत दुखू लागले की एकटाच के.ई.एम. हॉस्पिटलमध्ये अॕडमिट व्हायचा व नंतर त्याची खबर आमच्या पर्यंत उशिरा यायची. मरायच्या काही दिवस अगोदर के.ई.एम. हॉस्पिटलच्या हृदय विकार वार्डात ॲडमिट झालेल्या माझ्या बापाला बघायला मी गेलो तर खाट मिळाली नाही म्हणून माझा बाप त्या वार्डात खालीच गादीवर झोपला होता. पण स्वतःचे दुःख लपवून मलाच तू कसा आहेस वगैरे चौकशी करू लागला. जुन्या के.ई.एम. हॉस्पिटलच्या समोर त्याच हॉस्पिटलची हृदय विकारावर इलाज करणारी एक इमारत आहे. त्याच इमारतीतील एका वार्डात माझा बाप ॲडमिट होता. तिथे मोठमोठी उंदरे इकडून तिकडे फिरत होती. ते दृश्य मला बघवत नव्हते. पण माझा स्वाभिमानी बाप त्या वातावरणातही बिनधास्त होता. अशा बापाचा मी मुलगा आहे. त्याचेच रक्त माझ्या अंगात आहे. मग मी कोरोनाला काय घाबरणार! बायको, मुलीला माझ्या स्वाभिमानी बापाची हीच कथा सांगून त्यांना म्हणालोय की, मला कोरोना झालाच तर जमले तर जिथे गरीब मरतात त्याच पालिकेच्या किंवा शासनाच्या रूग्णालयात मला अॕडमिट करा, माझ्यावर खर्च करायचा नाही, भरपूर जगलोय मी, आता पुन्हा पैसे खर्च करून मला जगवायचा प्रयत्न करायचा नाही"! कोरोनाच्या निमित्ताने माझ्या स्वाभिमानी बापाची आठवण हेच आता माझ्यासाठी अमृत आहे!

-ॲड.बी.एस.मोरे©१८.६.२०२०

कोरोना उदार झाला!

कोरोना उदार झाला!

जगाचे अर्थकारण व राजकारण कोण ठरवतेय भांडवलवादी अमेरिका की साम्यवादी चीन? हा या जगात जगायचे कसे या मूलभूत वादाचा  दृश्य परिणाम आहे. एवढे धर्म या जगात पण एकाही धर्माला या वादावर उत्तर सापडले नाही. धर्माची तत्वे व त्यातला देवही मला डिजिटल दुनियेसारखा आता आभासी वाटू लागलाय. निसर्ग व त्या निसर्गातील मानवाचे सत्य या आभासापासून फार वेगळे आहे. किती सुखी व शांत होतो मी लहानपणी! मी सुखी व शांत होतो कारण माझे आईवडील सुध्दा त्या सुवर्ण काळात गरिबीतही सुखी व शांत होते. आजार संकटाची कसली खिचखिच नव्हती की वाद संघर्षाची कसली खिचपिच नव्हती. सुवर्ण युगातील सुंदर गाणी ऐकत, सुंदर चित्रपट बघत कष्ट करतानाही माझे आईवडील अगदी आनंदी दिसायचे व गरीब म्हणून फी माफीवर शिक्षण घेणारा मीही आनंदाने शिक्षण घेत होतो. पण कोणाच्या तरी डोक्यात उदारीकरणाचे व जागतिकीकरणाचे खूळ घुसले व अमेरिका आणि रशिया (त्यावेळचे मोठे सोव्हिएट युनियन) यांच्यातील अणुस्पर्धेचे राजकीय शीतयुध्द संपून आर्थिक स्पर्धेतून जगात नवीन अर्थयुद्ध सुरू झाले. जागतिक अर्थयुद्धाचाच वाईट परिणाम आज जग अनुभवत आहे. अमेरिका व चीन यांच्यातील व्यापार युद्ध हे जागतिक अर्थयुद्धच आहे. दोन हत्ती लढतात तेंव्हा झाडे उन्मळून पडतात तशी जगातील इतर छोट्या मोठ्या देशांची स्थिती सद्या झाली आहे. यात आपला भारत देश कुठे आहे यावर मोठमोठे अर्थ तज्ज्ञ भाष्य करतील. कारण मी अर्थतज्ज्ञ नाही. मला माझ्या कॉमन सेन्सने जेवढे कळते तेवढेच मी बोलतो, लिहितो. प्रश्न हा आहे की, अर्थयुद्धाचे रूपांतर पुढे विध्वंसक राजकीय युद्धात होते जसे दिवाणी वाद वेळीच मिटले नाहीत तर अशा वादांचे रूपांतर पुढे फौजदारी गुन्ह्यांत होते. हे एक दुष्टचक्र आहे. कोरोना हा याच दुष्ट चक्रातून निर्माण झालेला भयंकर किडा आहे असे मला वाटते. माझा हा कयास कितपत खरा यावरही मोठमोठे तज्ज्ञ भाष्य करतील. मी तसा तज्ज्ञ नसल्याने मी हे माझ्या कॉमन सेन्सने बोलतोय. कसली प्रगती आणि कसला विकास केलाय माणसाने? मुंबईत एका बाजूने उध्वस्त कापड गिरण्यांच्या जागांवर उंच उंच इमारती उभ्या केल्या गेल्या आणि दुसऱ्या बाजूने समोरच ती धारावी झोपडपट्टी आहे तशीच रडत बसलीय. माणूस निसर्गाला असा फॉलो करतोय काय! म्हणजे निसर्गाने एकीकडून हिमालयासारखे उंच पर्वत निर्माण केले व दुसरीकडून खोल पाण्याचे मोठमोठे सागर निर्माण केले. उंच उंच इमारती म्हणजे हिमालय पर्वत व धारावी झोपडपट्टी म्हणजे हिंदी महासागर अशी कल्पना करतोय. हा माझा आभास आहे की सत्य आहे यावरही मोठमोठे तज्ज्ञ भाष्य करतील. मी तर एक सामान्य माणूस, मग मी माझ्या कॉमन सेन्सनेच बोलणार ना! या उतार वयात माझी सुख शांती लोभी माणसांनी हिरावून घेतलीय असेच माझ्या कॉमन सेन्सला वाटतेय!

-ॲड.बी.एस.मोरे©१७.६.२०२०

कोरोनात चहा चपाती?

कोरोनाचे भान ठेवा व मग मला चहा चपाती मागा!

कोरोना लॉकडाऊन काळात माणूस समाज माध्यमातून काही गंमतीच्या, आवडीच्या, आनंदाच्या गोष्टी शेअर करतो याचा अर्थ असा नव्हे की तो कोरोनाच्या संकटातून पूर्णपणे सावरलाय. उलटसुलट बातम्यांनी तो अगोदरच गांगरून गेलाय. सद्या कोणाचीही प्रतिकार शक्ती कितीही मजबूत असली तरी अशी व्यक्ती पैलवान बनून कोरोनाशी लढण्यासाठी तयार आहे असे नव्हे. हा कोरोना विषाणू जगाला नवीन असल्याने आपले शरीर या शत्रूला नीट ओळखू शकलेले नाही. त्यामुळे चांगले आरोग्य असलेल्या व्यक्तीचे शरीरही या कोविड-१९ विषाणूमुळे गडबडून जाऊ शकते. अशा गंभीर परिस्थितीत काही दिवसांपूर्वी चहा चपातीचा एक फोटो मी फेसबुकवर टाकला होता म्हणून  एकजण फारच लाडात येऊन "मला चहापाती कधी देणार" म्हणून मागे लागलाय. विनोद म्हणून एखादे वेळी ठीक. पण चहा चपातीची मागणी त्याच्याकडून सारखीच येऊ लागल्याने नाइलाजास्तव मला त्यास खालील मेसेज पाठवावा लागला. अती झाले तर मला त्यास ब्लॉक करावे लागणार हे निश्चित!

"अहो कसली चहा चपाती घेऊन बसलाय कोरोना लॉकडाऊन मध्ये? इथे मी माझ्या जवळच्या नातेवाईकांकडे जाणे बंद केलेय आणि दुसरीकडे जाण्याचे काय घेऊन बसलात. कोरोना हद्दपार झाल्याशिवाय बाहेर कुठे चहा चपाती खायची नाही व स्वतःच्या घरातही कोणाला चहा चपाती खायला बोलवायचे नाही. सक्त नियम म्हणजे नियम"! 🙏🙏

सद्य परिस्थितीचे गांभीर्य सर्वांनीच समजून घ्यावे, ही नम्र विनंती!

-ॲड.बी.एस.मोरे©१७.६.२०२०

तृप्ती व समाधान

तृप्ती व समाधान यात फरक काय?

(१) मराठी शब्दकोश चाळला तर तृप्ती व समाधान हे समानार्थी शब्द दिसतात. तृप्ती किंवा समाधान म्हणजे मनाची शांती, संतोष हाच समान अर्थ दोन्ही शब्दांचा दिलेला आहे. पण माझ्या मते या दोन शब्दांचा अर्थ वेगळा आहे. माझ्या मते सुरूवातीला असमाधान, मग समाधान (इंग्रजीत कम्फर्ट) व समाधानाच्या पुढे जो चैनीचा (इंग्रजीत लक्झरी) प्रवास सुरू होतो त्या चैनीचा कळस (इंग्रजीत क्लाइमॕक्स) म्हणजे तृप्ती!

(२) तृप्तीच्या मागे धावणारा माणूस हावरट, लोभी (इंग्रजीत ग्रीडि) असतो. लोभी माणूस एखाद्या गोष्टीची तृप्ती करण्यासाठी तीच गोष्ट पुन्हा पुन्हा करतो. त्या गोष्टीने तो पछाडला, घेरला (इंग्रजीत अॉब्सेशन) जाऊन त्याला त्या गोष्टीचा मंत्रचळ (इंग्रजीत अॉब्सेसिव्ह कम्पलसिव्ह डिसअॉर्डर) लागतो.

(३) पण निसर्ग व्यवस्था अशी आहे की निसर्ग कोणालाच असा तृप्तीचा कळस किंवा बिंदू गाठू देत नाही आणि बळेच गाठला तरी त्या कळसावर जास्त काळ राहू देत नाही. असा कळस गाठणे म्हणजे हिमालयाचे एव्हरेस्ट शिखर गाठण्यासारखे असते. पण एव्हरेस्ट शिखरावर पोहोचलेला गिर्यारोहक त्या उंच शिखरावर किती काळ राहू शकतो? निसर्ग त्याला तिथे जास्त काळ राहूच देणार नाही. कारण निसर्गाची व्यवस्थाच तशी आहे.

(४) तृप्तीचा कळस किंवा सर्वोच्च बिंदू म्हणजे उदासीनतेचा, विरक्तीचा बिंदू! तिथे माणूस हा माणूसच राहत नाही. त्या बिंदूवर तो पूर्णपणे विरघळून जाऊन त्याचे पाणी पाणी (इंग्रजीत सॕच्युरेशन) होते. मग एव्हरेस्ट शिखर जिंकून उपयोग काय? तिथे पुढे काय हा प्रश्न निर्माण होतो कारण तृप्तीच्या त्या कळसावर पुढे काहीच राहत नाही.

(५) माझ्या मते जीवनात तृप्ती पेक्षा समाधान हीच महत्वाची गोष्ट आहे. समाधानाची भावना म्हणजे सुख व शांती या दोन्ही गोष्टींची मध्यम भावना! ही भावनाच जीवनाचा निर्मळ आनंद देते. गडगंज पैसा व संपत्तीच्या मागे लागलेली माणसे कधीच समाधानी राहू शकत नाहीत. कारण त्यांना तृप्तीचे वेड लागलेले असते.

(६) समाधानी माणसाची चाल व तृप्तीच्या मागे लागलेल्या माणसाची चाल नीट बघा. समाधानी माणूस हत्तीच्या पावलांनी डुलत डुलत चालतो तर तृप्तीच्या मागे लागलेला माणूस सारखा कुत्र्यासारखा धावत असतो. जगातील मोठी अर्थसत्ता बळकावून बसलेली मूठभर श्रीमंत माणसे एवढा पैसा, संपत्ती जवळ असूनही आणखी श्रीमंत होण्यासाठी कुत्र्यासारखी धावत असतात. स्वतः तर तशी धावतातच पण गरीब कष्टकरी कामगारांनाही त्यांच्या पाठीमागे धावायला भाग पाडतात. मला या अतीश्रीमंत माणसांची खरंच कीव येते!

(७) अतीश्रीमंत माणसांना अर्थशास्त्राचा "कमी होणारी सीमांत उपयोगिता" हा प्रसिद्ध नैसर्गिक कायदा (इंग्रजीत ज्याला लॉ अॉफ डिमिनिशिंग मार्जिनल युटिलिटी म्हणतात) लागू नसतो काय? तो नक्कीच असतो! पण ही माणसे अनैसर्गिक वागतात व जगात श्रीमंत व गरीब यांच्यातील दरी जास्तीत जास्त वाढवून एक अनैसर्गिक पोकळी निर्माण करतात.

(८) देव कधी कोणाला दिसला नाही, दिसणार नाही! आपणच निसर्गातील देवाला समजून घ्यावे लागते. याबाबतीतले कल्पनारंजन ठीक नव्हे. तुम्ही देवळात जाऊन देवाच्या मूर्तीपुढे एकटक किती बघत रहाल? असे सारखे एकटक बघत राहिल्याने तुम्ही आध्यात्मिक तृप्ती गाठू शकाल का? बिलकुल नाही! मग काय करायचे तर देवाचे थोडे ध्यान करायचे व ध्यान धारणेतून तृप्तीच्या नादी न लागता थोडेसे आध्यात्मिक समाधान मिळाले की मग देवाची ध्यान धारणा सोडून द्यायची. नाहीतर देवाचा मंत्रचळ होऊन वेड लागायची पाळी येते. नास्तिक लोक या आध्यात्मिक प्रश्नापासून मुक्त असतात. पण ते इतर गोष्टींत तृप्ती मिळविण्यासाठी धडपडू लागले तर तेही वेडे होऊन जातात.

(९) जीवनात समाधान महत्वाचे, तृप्ती नव्हे! याच समाधानी भावनेने मी जगलो. पोटापुरता पैसा मिळविला व नेटका संसारही केला. आता माझ्या बँकेत शिल्लक नाही म्हणून मी दुःखी नाही कारण मी माझी बौद्धिक शक्ती व माझे ज्ञान भांडवल थोडे जरी इकडेतिकडे वळवले तरी वृध्दावस्थेतही मला कसलेही पेन्शन वगैरे नसताना माझ्या पोटापुरता पैसा मला जरूर मिळणार याची पूर्ण खात्री आहे.

(१०) कोरोनाच्या व रूग्णालयीन खर्चाच्या  भीतीने लोक गांगरून गेले असताना मी मात्र निर्धास्त आहे. आजच बायकोला सांगून टाकलेय की "हे बघ, तुला किंवा मला किंवा दोघांनाही तो कोरोना विषाणू चिकटला तर मुलीला व जावयाला खर्चात टाकायचे नाही, सरळ पालिकेच्या किंवा सरकारी रूग्णालयात जायचे व तिथे त्यांनी अॕडमिट करून घेतले नाही तर तिथेच गेटवर तडफडून मरायचे पण लाखो रूपयांची बिले आकारणाऱ्या खाजगी रूग्णालयात जायचे नाही व कोणाला खर्चात पाडायचे नाही, तू साठीला आलीस व मी साठी पार केलीय म्हणजे आपण भरपूर जगलोय, देवाचे आभार मान व मरतानाही देवाविषयी कृतज्ञता व्यक्त कर"! मी हा असा समाधानी भावनेने जगलोय, जगतोय व त्याच समाधानी भावनेने मरणार! माझे आईवडील हे याच भावनेने जगले व मेले व मीही तसाच जगलो, जगतोय आणि मरणार. बायकोनेही माझे हे असे जगणे स्वीकारले आहे व आत्मसात केले आहे हे विशेष!

(११) माणसाने समाधानी भावनेने जगावे व कायम अतृप्त राहून मरावे अशीच देवाची म्हणा नाहीतर निसर्गाची म्हणा रचना आहे. अतृप्त आत्मा म्हणे भूत होतो. असल्या थोतांडावर मी कधीही विश्वास ठेवला नाही व ठेवणारही नाही. तृप्ती व समाधान यातील फरक शोधता शोधता हा लेख एवढा कसा वाढला हे कळलेच नाही.

-ॲड.बी.एस.मोरे©१६.६.२०२०

कोणाला हवाय असला पैसा...

कोणाला हवा आहे असला पैसा आणि असली प्रसिद्धी?

केवळ पैसे कमावण्यासाठी म्हणून मी ज्ञानाचा भांडवल म्हणून वापर केला नाही व करणार नाही. किमान गरजा भागविण्याएवढा पैसा मला वकिलीतून मिळतो. माझ्या फक्त १% ज्ञानातून मी पोटापुरते पैसे मिळवून समाधानी राहतो. पैशासाठी बाकीचे ९९% ज्ञान वापरले असते तर गडगंज श्रीमंत झालो असतो. नुसते नशीबच नाही तर पैसे कमावण्याची वृत्तीही असावी लागते माणसात! मी शिकलो, ज्ञान घेतले ते मी माझ्या मानसिक समाधानासाठी. ते समाधान आयुष्यात मी भरपूर मिळविलेय. त्या ज्ञानातील काही भाग माझ्याकडून सहजपणे फुकट वाटला जातो आणि त्यातही मानसिक समाधानाचाच भाग आहे. पैसा, संपत्ती या गोष्टींना मी आयुष्यात नेहमीच दुय्यम स्थान दिले आहे. माझ्या ज्ञानसाधनेचा संबंध माझ्या  अर्थकारणासाठी मी फक्त माझ्या जीवनावश्यक गोष्टींसाठी जोडलाय, चैनीसाठी नव्हे. ही माझी आत्मप्रौढी नव्हे तर सत्य कथन आहे. कारण काहीजण मी पुस्तके काढावीत, यू ट्युब वर व्याख्याने द्यावीत व त्यातून पैसा मिळवावा असे सुचवतात. पण या गोष्टी करण्यात मला बिलकुल रस नाही. कारण गेल्या पाच वर्षात समाजमाध्यमावर लिहिलेल्या विचारांची, लेखांची कमीतकमी १०० पुस्तके तर नक्कीच छापून झाली असती. परंतु एकही माय का लाल पुढे आला नाही की मी पुढाकार घेऊन तुमच्या ज्ञान विचारांचे प्रकाशन करतो म्हणून. नुसते वरवर वाचन करायचे, कधीतरी लाईक करायचे व एखादी प्रतिक्रिया द्यायची. असे दर्दी लोकही बोटावर मोजण्याइतकेच! म्हणून मी एकच फेसबुक खाते कायम ठेवीत नाही. सद्या चालू असलेले माझे हे तिसरे फेसबुक खाते आहे. माझा गुगलवर ब्लॉगही आहे पण तिकडे कोणीही पोहोचत नाही. स्वतंत्र फेसबुक पेजही आहे. पण ब्लॉग, पेजची मार्केटिंग करायला मलाच उलट पैसे मागितले जातात. गंमत ही की मी वकिलीतूनच नीट पैसे कमवत नाही मग या लेखप्रपंचातून असले मार्केटिंगचे धंदे करून काय पैसे कमवणार? आणि कोणाला हवा आहे असला पैसा आणि असली प्रसिद्धी ? मी लहान राहण्यातच माझे स्वर्गसुख आहे.🙏

-ॲड.बी.एस.मोरे©१५.६.२०२०