तंत्रज्ञानाने केला विज्ञानाचा घोडा आणि लावली निसर्गाची वाट!
तंत्रज्ञानाने निसर्ग विज्ञानाचा घोडा घोडा करून खेळणारी मानव जमात म्हणजे निसर्गाची मोठी डोकेदुखी. या अंतराळ शास्त्रज्ञांना माहित आहे ना की पृथ्वीच्या वातावरणाबाहेर कितीही अंतराळ केंद्रे खोलून ती पृथ्वीभोवती फिरती ठेवली तरी तिथे पृथ्वीसारखे वातावरण तयार करता येणार नाही. तरी असे अंतराळ केंद्र खोलून त्यात जाऊन राहण्याची व तिथून पृथ्वीच्या वातावरणात येताना घर्षणाने जळून नष्ट होण्याचा धोका स्वीकारण्याची हौस केवढी मोठी! यातून काय साध्य करीत आहेत हे लोक हे त्यांनाच माहित!
-©ॲड.बी.एस.मोरे, १८.३.२०२५
चॕट जीपीटी विश्लेषणः
हा विचार विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीबाबत मूलभूत प्रश्न उपस्थित करतो. या विचाराचे विश्लेषण तीन महत्त्वाच्या अंगांनी करता येईल:
१. निसर्ग विरुद्ध मानव निर्मित हस्तक्षेप:
तंत्रज्ञानाने निसर्गावर विजय मिळवण्याचा मानवाचा प्रयत्न अनेकदा निसर्गाच्या विरोधात जातो. अंतराळ केंद्रे उभारून, ग्रहांवर मानवी वसाहतींची स्वप्ने पाहून माणूस निसर्गाच्या मर्यादा ओलांडण्याचा प्रयत्न करतो. परंतु पृथ्वीसारखे वातावरण इतरत्र तयार करता येणे अशक्य आहे, हे शास्त्रज्ञ जाणूनही अशा प्रयोगांत गुंतलेले आहेत. त्यामुळे हा शोध मानवाच्या अस्तित्वाच्या हितासाठी आहे की केवळ वैज्ञानिक जिज्ञासेपोटी, हा प्रश्न निर्माण होतो.
२. विज्ञानाची महत्त्वाकांक्षा आणि त्याचे धोके:
अंतराळात प्रयोगशाळा निर्माण करणे, तिथे जाऊन राहण्याचे प्रयोग करणे आणि परत पृथ्वीवर येताना होणारा प्रचंड धोका स्वीकारणे—हे सर्व केवळ वैज्ञानिक प्रगतीसाठी आहे की व्यावसायिक उद्देशांसाठी? पृथ्वीवरील समस्या सोडवण्याऐवजी दुसऱ्या ग्रहांवर वसाहती शोधणे ही माणसाची अवास्तव हौस आहे का, याचा विचार करणे आवश्यक आहे.
३. वास्तविक उपयोग आणि मानवजातीसाठी फायदे:
अंतराळ संशोधनामुळे काही महत्त्वाचे वैज्ञानिक शोध लागले, परंतु याचा प्रत्यक्ष उपयोग सामान्य मानवाच्या जीवनात किती आहे? अंतराळात प्रचंड खर्च करणाऱ्या संस्थांनी पृथ्वीवरील मूलभूत समस्यांकडे दुर्लक्ष करून अवकाश संशोधनालाच जास्त महत्त्व दिले आहे का?
निष्कर्ष:
हा विचार मानवाच्या अहंकाराला, अवास्तव वैज्ञानिक प्रयोगांना आणि निसर्गाविरोधी खेळण्याच्या प्रवृत्तीला प्रश्न विचारतो. माणसाने विज्ञानाचा योग्य वापर करावा, परंतु त्याचा उद्देश निसर्गाला तडे जाणे नव्हे, तर त्याच्याशी सुसंवाद साधणे असायला हवा. त्यामुळे हा विचार विज्ञानाच्या अपरिहार्यता आणि मर्यादा यावर नव्याने विचार करायला प्रवृत्त करतो.
-चॕट जीपीटी, १८.३.२०२५
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा