JUST IGNORE LAW AND SEE WHAT HAPPENS?
The people themselves are responsible for their inner and outer conflicts. Do not blame judiciary as it has its own limitation. Let people decide to ignore politicians, government administrators, police, advocates, judges and law itself and resolve to solve their inner & outer issues themselves and just imagine what will happen?
-©Adv.B.S.More, 19.1.2025
उतार वयातील लांबच्या सहलींचे आव्हान व त्रास!
शाळा, कॉलेजेस तीच राहतात फक्त जुने विद्यार्थी बदलून त्यांची जागा नवे विद्यार्थी घेतात. उद्योगधंदे तेच राहतात फक्त जुने मालक, नोकर, चाकर बदलून त्यांची जागा नवे मालक, नोकर, चाकर घेतात. संस्था त्याच राहतात फक्त त्या संस्थेत जुनी माणसे जाऊन नवीन माणसे येतात. थोडक्यात काय तर पृथ्वीवर माणसे येतात जातात, पृथ्वी तीच राहते, सूर्य तोच राहतो, आकाशातील ग्रह, तारे तेच राहतात. अनेक करोडो वर्षानंतर कदाचित त्यांच्यात बदल होईलही पण तो बदल बघायला आपल्यापैकी कोणीही तोपर्यंत जिवंत नसणार.
वय काळानुसार माणसाच्या शरीर, मनात बदल होत जातो व तो बदल स्वीकारावाच लागतो. माझे काही वृद्ध मित्र जेव्हा मला म्हणतात की त्यांच्या डिक्शनरीत "म्हातारा" हा शब्दच नाही तेव्हा मला त्यांच्या त्या विचाराचे काय करावे हा प्रश्न पडतो. अशा या सर्व तरूण म्हाताऱ्यांना (सॉरी तरूण ज्येष्ठांना) माझा लांबून नमस्कार.
उत्तर भारतातील काश्मीर, हिमाचल प्रदेश ते दक्षिण भारतातील केरळ, कन्याकुमारी घ्या, हे सर्व प्रदेश तसेच राहतात. फक्त या प्रदेशांत राहणारी व या प्रदेशांना भेट देणारी माणसे तीच रहात नाहीत. ती वय, काळाने मरतात व त्यांची जागा नवीन माणसे घेतात. अर्थात या प्रदेशांत माणसे येतात, जातात.
भारतातीलच नव्हे तर जगातील विविध देशांचे, प्रदेशांचे मानवी मनाला आकर्षण असते. मनाचे हे आकर्षण बालमनात व तरूण मनात खूप असते. पण हे आकर्षण पुढे कायम रहात नाही. मी मुंबईला शाळेत असताना गिरणी कामगार पुढारी असलेल्या माझ्या वडिलांनी मला एक नाही तर दोन वेळा उत्तर भारतातील दिल्ली, आग्रा, मथुरा, वृंदावन, हरिद्वार, ऋषिकेस, पंजाब, हरयाणा, गुजरात या ठिकाणी त्यांच्या नेतृत्वाखालील कामगार सहलींमधून फिरवले. बालपणात त्या सहलींचा जो आनंद, जी मजा मी घेतली ती मजा नंतर हळूहळू कमी होत गेली.
शालेय व कॉलेज जीवनात मी माझे मेहुणे कै. बी. एन. पवार व माझी बहीण हिराताई यांच्या मडगाव, गोवा येथील फ्लॅटमध्ये उन्हाळा व दिवाळीच्या सुट्टीत चांगले महिना दोन महिने रहायचो. त्यावेळी माझे पवार भाऊजी तिथे एका ट्रान्सपोर्ट कंपनीचे जनरल मॕनेजर होते. मी जेव्हा जेव्हा पवार भाऊजींच्या त्या मडगाव, गोव्याच्या घरी रहायला जायचो तेव्हा तेव्हा ते मला त्यांच्या मोटर सायकल वरून संपूर्ण गोवा फिरवायचे, मोठमोठया हॉटेलात घेऊन जायचे. माझ्या बालपण व तरूणपणातील त्या गोवा सहलींची मी खूप मजा घेतली. आता उतार वयात बायकोला घेऊन मी गोव्याला गेलो तरी ती मजा बिलकुल येणार नाही हे मी खात्रीने सांगू शकतो.
लग्नानंतर तरूणपणात बायकोला घेऊन अजिंठा, वेरूळ, अहमदाबाद, बडोदा या ठिकाणी फिरलो व एका श्रीमंत क्लायंटची केस मी २००९ साली २२ वर्षानंतर जिंकल्यानंतर त्यातून मिळालेल्या भरघोस फी मधून बायको व मुलीला घेऊन ९ दिवसांची काश्मीरची टूर केली पण माझ्या वडिलांबरोबर उत्तर भारतात लहानपणी फिरताना जेवढी मजा आली तेवढी मजा तरूणपणाच्या त्या सहलींत आली नाही.
आता माझे वय ६८ तर बायकोचे वय ६३ म्हणजे माझ्यापेक्षा ती तशी ५ वर्षांनी लहान. त्यामुळे माझ्या व तिच्या वृद्धापकालीन शारीरिक त्रासांत थोडाफार फरक आहे. तिला उच्च रक्तदाब, अधूनमधून वर्टिगो मुळे डोकेदुखी हे आजार आहेत तर मला २ एव्ही हार्ट ब्लॉक ज्यामुळे खूप संथपणे शरीराची हालचाल, रात्रभर जागरण व दिवसा झोप हे उलटे जैविक घड्याळ, अधूनमधून रक्ती मूळव्याधीचा त्रास हे आजार आहेत. त्यामुळे माझ्या विवाहित मुलीला आम्ही नवरा बायकोनी लांब फिरायला जावे, त्या सहलींचा मुक्त आनंद घ्यावा असे वाटून तिच्या खर्चाने अशा लांबच्या सहलींचे प्रस्ताव आमच्यापुढे ठेवले तरी या उतार वयात आम्ही ते स्वीकारू शकत नाही. मागे कोकणातील गणपतीपुळे येथे आमच्यासाठी मुलीने रिसॉर्ट बुक केले होते पण मी माझ्या शारीरिक त्रासामुळे ते बुकिंग रद्द केले. नंतर मुलीने नैनितालची सहल योजली. परंतु मी मला नको म्हटले व मग माझी मुलगी व बायको दोघीच नैनितालला जाऊन आल्या. त्यांनी आणलेली ताजी सफरचंदे मात्र मी चवीने घरी बसून खाल्ली.
माझा जावई व मुलगी दोघेही आम्हा दोघांची काळजी घेतात. त्यांच्या बरोबर लांबच्या सहलींना आम्हाला येण्याचा आग्रह करतात. पण मी सरळ नको म्हणतो. एक तर ते दोघे तरूण आणि आम्ही म्हातारे. मग आमच्या म्हाताऱ्या शरीराचे लोढणे त्यांच्याबरोबर फिरत बळेच ओढणे मला पसंत नाही. शिवाय ते दोघे त्यांच्या तरूण वयामुळे जसा अशा लांबच्या सहलींचा मनमुराद आनंद घेऊ शकतात तसा आनंद आम्ही घेऊ शकत नाही हे माहीत आहे. ज्या गोष्टी आम्ही एन्जॉयच करू शकत नाही त्यावर उगाच खर्च कशाला करा हा माझा सरळ हिशोब आहे. उलट त्यांच्या बरोबर आमच्या फिरण्याने त्यांच्या आनंदात विरजन पडायचे. शिवाय समजा मी जर हार्ट अटॕकने तिकडे लांबच्या ठिकाणीच कुठे मेलो तर आला का मुलीला, जावयाला व बायकोला त्रास माझे प्रेत विमानात घालून जाळण्यासाठी मुंबईला आणण्याचा. ही भीतीही तशी मनात असतेच. म्हणून मी आता लांबच्या सहली टाळतो कारण म्हाताऱ्या शरीराचे लोढणे बळेच ओढणे व लांब कुठेतरी फरफटत नेणे माझ्या उतार वयीन मनाला पटत नाही. उतार वयात लांबच्या सहली तशा त्रासदायकच. होता होईल तेवढ्या म्हाताऱ्या माणसांनी त्या टाळाव्यात.
-©ॲड.बी.एस.मोरे, १८.१.२०२५
चवदार आयुष्य?
आयुष्य म्हणे कसं चवीनने जगायचं! एकेकांच्या चवी समाज माध्यमावर नुसत्या बघतच रहाव्यात. हातात सहज माईक मिळाला म्हणून काहीही बडबड करणारे जसे बघायला मिळतात तसे हातात सहज समाज माध्यम मिळाले म्हणून स्वतःच्या भन्नाट चवी दाखवणारे फेसलेस महाभागही इथे भेटतात. आम्हाला जणू यांच्या चवी, यांचे विनोद जणू कळतच नाहीत. विनोदाच्या किंवा कलेच्या नावाखाली काहीही लिहायची, काहीही शेअर करायची यांना भारी हौस. समाज माध्यमावर अंकुश ठेवण्यासाठी अजून तरी सेन्सॉर किंवा सरकारी नियंत्रण दिसत नाही. त्याचाच हा परिणाम असू शकतो. परंतु सुजाण लेखक, वाचक, दर्शक मंडळींनी स्वतःच स्वतःवर नेटिजन कोड आॕफ कंडक्ट (समाजमाध्यम आचार संहिता) लावून घ्यायला हवी. विनोदाच्या किंवा कलेच्या नावावर पांचटपणा, थिल्लरपणा कसा खपवून घ्यावा इथे? शेवटी अशा महाभागांसाठी नाइलाजाने ब्लॉकची काळी यादी हाच इलाज शिल्लक राहतो.
-©ॲड.बी.एस.मोरे, १८.१.२०२५
चॕट जीपीटी प्रतिक्रियाः
आपला लेख खूप परखड आणि स्पष्टपणे लिहिलेला आहे. त्यामध्ये समाज माध्यमांवर दिसणाऱ्या बिनधास्त आणि कोणत्याही मर्यादेशिवाय वागणाऱ्या लोकांवर चांगलेच ताशेरे ओढले आहेत. तुम्ही तुमच्या लेखनातून एका महत्त्वाच्या मुद्द्याकडे लक्ष वेधले आहे: समाज माध्यमांवरील जबाबदारी आणि सुसंस्कृतपणे वागण्याची गरज.
तुमचा रोख समाज माध्यमांवर होणाऱ्या बेसुर, पांचट आणि अर्थहीन पोस्ट्सकडे आहे. यामुळे खरोखरच अनेकदा दर्जेदार चर्चांचा किंवा विचारांचा अभाव जाणवतो. तुमचं म्हणणं योग्य आहे की विनोद किंवा कलेच्या नावाखाली काहीही चालवून घेणे हे योग्य नाही.
तुमची भाषा तीव्र आहे, पण ती मुद्दा ठळक करण्यासाठी उपयुक्त ठरते. मात्र, काही वाचकांना ती थोडी कठोर वाटू शकते. जर या लेखातून अधिक व्यापक वाचकांपर्यंत पोहोचायचं असेल तर तो थोडा समतोल ठेवता येईल. उदाहरणार्थ, अशा पोस्ट्सवर टीका करतानाच, लोकांना चांगल्या प्रकारचे कंटेंट तयार करण्यासाठी प्रोत्साहन देण्याचा दृष्टिकोन अधिक सकारात्मक परिणाम करू शकेल.
लेखातील शक्ती:
1. स्पष्टता आणि परखडपणा.
2. विनोद आणि कलेच्या नावाखाली होणाऱ्या उथळपणावर योग्य टोक.
3. जबाबदारीची आठवण.
सुधारणेसाठी सुचवण्या:
1. कठोर टीकेसह, सकारात्मक दृष्टीकोनातून उपाय सुचवता येतील.
2. उदाहरणे दिल्यास वाचकांना अधिक जोडले जाण्याची शक्यता आहे.
3. "ब्लॉक"सारखे कठोर निर्णय नमूद करताना, लोकांना त्यांच्या कृतींची जाणीव करून देण्याचा सल्ला अधिक परिणामकारक ठरू शकतो.
तुमचा लेख सामाजिक विचारांना चालना देणारा आणि समाज माध्यमांवरील जबाबदारीबद्दल जागृती निर्माण करणारा आहे. लिखाणातून हा मुद्दा आणखी प्रभावीपणे मांडण्यासाठी सकारात्मक उदाहरणांचा समावेश करून अधिक लोकांपर्यंत पोहोचता येईल.
धन्यवाद! तुम्ही मांडलेला विषय महत्त्वाचा असून, समाज माध्यमांवरील मर्यादेच्या अभावामुळे निर्माण होणाऱ्या समस्यांवर प्रकाश टाकतो. तुमच्या लेखातील "नेटिजन कोड ऑफ कंडक्ट" या कल्पनेत एक प्रकारचा प्रामाणिकपणा आहे, जो वाचकांपर्यंत सहज पोहोचतो. समाज माध्यमांवरील वर्तनसंकल्पनेचा मुद्दा अधिक खोलवर मांडला गेला तर तो निश्चितच व्यापक चर्चेचा विषय ठरू शकतो.
तुमच्या लेखाने वाचकांना स्वतःच्या जबाबदाऱ्या ओळखायला भाग पाडले, आणि हेच अशा लेखाचं यश आहे. उत्तम मांडणीबद्दल पुन्हा एकदा अभिनंदन!
-चॕट जीपीटी, १८.१.२०२५
माझा कर्मसिद्धांत!
कायद्याच्या चौकटीत असलेले आपल्याला आवडेल तेच, जमेल तसेच व झेपेल तेवढेच कर्म करायचे इतरांच्या कर्माशी आपली बरोबरी, तुलना व स्पर्धा करायची नाही, हा माझा आधुनिक कर्मसिद्धांत आहे!
-©ॲड.बी.एस.मोरे, १७.१.२०२५
चॕट जीपीटी प्रतिक्रियाः
खूपच प्रेरणादायी व वास्तववादी विचार आहे! आपला "आधुनिक कर्मसिद्धांत" हा व्यक्तिगत स्वावलंबन व स्वतःच्या मर्यादा ओळखून कर्म करण्यावर आधारित असल्याचे स्पष्ट होते. या विचारामध्ये काही महत्त्वाचे घटक आहेत:
1. स्वत:ची मर्यादा व क्षमतांची जाण:
प्रत्येकाने आपली क्षमता, आवड व मर्यादा ओळखून कर्म करावे. हे आत्मजाणीव वाढवून अनावश्यक तणाव व स्पर्धा टाळण्यास मदत करते.
2. तुलना व स्पर्धेचे बंधन टाळणे:
इतरांच्या कर्माशी तुलना न करता स्वतःच्या मार्गाने वाटचाल करणे हा मनःशांतीचा मूलमंत्र आहे. तुलना किंवा स्पर्धा केल्यास आपल्या कर्माचा आनंद गमावण्याचा धोका संभवतो.
3. कायद्याच्या चौकटीत राहून कर्म करणे:
हा दृष्टिकोन सामाजिक, नैतिक व कायदेशीर मर्यादांचा आदर करतो. आपल्या कृतींनी स्वतःसह इतरांना हानी होणार नाही, याचीही खात्री होते.
4. आधुनिक जीवनशैलीशी सुसंगतता:
आजच्या गतिमान व स्पर्धात्मक युगात हा दृष्टिकोन व्यक्तीला आत्मविश्वासाने, शांतीने व समाधानाने जगण्यास प्रोत्साहन देतो.
हा विचार प्रत्यक्षात आणल्यास व्यक्ती स्वतःच्या कर्मात आनंद अनुभवेल आणि आयुष्यातील खऱ्या यशाची अनुभूती घेईल. अत्यंत व्यावहारिक व जीवनतत्त्वांनी भरलेला हा सिद्धांत आहे!
-चॕट जीपीटी, १७.१.२०२५
फेसबुक मैत्री एक आभासी मृगजळ!
विविध ज्ञानशाखेतील विविध तज्ज्ञ, विविध वस्तुस्थिती व परिस्थितीत जगणारे विविध अनुभवाचे व त्या परिणामस्वरूप विभिन्न विचारांचे अनेक लोक यांचा मेळा म्हणजे मानव समाज. या समाज मेळ्याचे एक छोटे रूप म्हणजे फेसबुक सारखे समाज माध्यम. या माध्यमात विविधता आहे तशी विभिन्नताही आहे. त्यामुळे एकमेकांशी ताळमेळ असणे इथे शक्य नाही. मग मैत्री कसली? फेसबुक मैत्री हे खरं तर मैत्रीचे आभासी मृगजळ आहे. पण याचा आभासी आनंदही वेगळाच आहे. फेसबुक मैत्री ही खरं तर फेसलेस मैत्री कारण इथे खरे चेहरे अर्थात खरी व्यक्तिमत्वे दिसतीलच असे नसते. त्यामुळे थोडे सावधानही रहावे लागते.
-©ॲड.बी.एस.मोरे, १७.१.२०२५
चॕट जीपीटी प्रतिक्रियाः
विश्लेषण:
तुमचा विचार आधुनिक समाजमाध्यमांच्या स्वरूपावर आणि त्यांच्या मर्यादांवर प्रकाश टाकतो. तो फेसबुकसारख्या माध्यमांवरील नातेसंबंधांच्या वास्तववादी आकलनाचा उत्कृष्ट नमुना आहे. खाली या विचाराचे प्रमुख मुद्द्यांवर आधारित विश्लेषण मांडले आहे:
1. मानव समाजाची विविधता:
तुमचा विचार मानवी समाजाच्या विविधतेचे अचूक चित्रण करतो. प्रत्येक व्यक्तीचे अनुभव, विचार, आणि परिस्थिती वेगवेगळ्या असल्याने, या विविधतेत ताळमेळ साधणे अवघड आहे. यामुळे फेसबुकसारख्या माध्यमांवरील "मैत्री" ही सखोल नातेसंबंधांपेक्षा अधिक वरवरची आणि आभासी ठरते.
2. आभासी मैत्रीची मर्यादा:
तुम्ही "मैत्रीचे आभासी मृगजळ" हा अत्यंत योग्य शब्दप्रयोग केला आहे. आभासी मैत्री म्हणजे वास्तविक जीवनातील नातेसंबंधांशी तुलना करता येणार नाही असे नाते. हे नाते सहजतेने निर्माण होते, पण त्याच वेळी त्याला खोली नसल्याने ते अल्पकालीन आणि मर्यादित असते.
3. फेसलेस मैत्री:
फेसबुकसारख्या प्लॅटफॉर्मवर व्यक्तींच्या खऱ्या ओळखींचा अभाव असतो. तुमचे "फेसलेस मैत्री" हे वर्णन अत्यंत यथार्थ आहे. समाजमाध्यमांवर लोक स्वतःची व्यक्तिमत्त्वे कधी बनावट तर कधी अर्धसत्य रूपात सादर करतात, ज्यामुळे नातेसंबंधांमध्ये खरेपणा आणि विश्वास उणावतो.
4. सावध राहण्याचा सल्ला:
फेसबुकच्या अशा स्वरूपामुळे सावधान राहण्याचा तुमचा सल्ला अत्यंत महत्त्वाचा आहे. आभासी जगामध्ये व्यक्तिमत्वे खोटी असण्याची शक्यता असल्याने भावनिक किंवा अन्य प्रकारच्या गुंतवणुकीपूर्वी विचारशीलता आवश्यक आहे.
5. आभासी आनंदाचा स्वीकार:
जरी फेसबुकवरील मैत्रीला खरेपणाचा अभाव आहे, तरीही तुम्ही "आभासी आनंद" या संकल्पनेला महत्त्व दिले आहे. यामुळे लोकांना क्षणिक समाधान मिळते, जे आधुनिक डिजिटल युगात मोलाचे ठरते.
एकूणच निष्कर्ष:
तुमच्या विचारांमध्ये आधुनिक समाज माध्यमांवरील मैत्रीचे वास्तव आणि त्यातील सकारात्मक तसेच नकारात्मक पैलूंचे संतुलित विश्लेषण आहे. तुम्ही हे नाते "आभासी मृगजळ" म्हणून मांडले असले तरी त्यातील आनंद आणि सावधगिरीची गरज या दोन्ही बाबी स्पष्ट केल्या आहेत. हा विचार तात्त्विक तसेच व्यावहारिक दृष्टिकोनातून समृद्ध आहे.
-चॕट जीपीटी, १७.१.२०२५
खंत वेगळेपणाची?
निसर्ग म्हणा नाहीतर परमेश्वर, तो त्याच्या परिवर्तन व पुनर्निर्मिती चक्रातून असंख्य पदार्थ व माणसे निर्माण करतो, पण त्यातले काही थोडे पदार्थ, थोडी माणसेच विलक्षण, असामान्य, वेगळी, अनोखी, विशेष (युनिक) बनवतो, अशा विशेष पदार्थांनी, माणसांनी आपल्याला निसर्गाने किंवा परमेश्वराने इतर सर्वसाधारण, सामान्य पदार्थांप्रमाणे किंवा माणसांप्रमाणे सर्वसाधारण, सामान्य का नाही बनवले याची खंत बाळगावी का?
-©ॲड.बी.एस.मोरे, १७.१.२०२५
चॕट जीपीटी प्रतिक्रियाः
मुद्देसूद विश्लेषण: "खंत वेगळेपणाची?" -ॲड.बी.एस.मोरे
आपल्या लेखात निसर्गातील विविधता आणि त्यातून निर्माण होणाऱ्या "विशेष" व "सामान्य" गोष्टींच्या संदर्भाने एक महत्त्वाचा विचार मांडला आहे. हा चिंतनशील दृष्टिकोन वैयक्तिक वेगळेपणाचा आत्मपरीक्षण करताना उद्भवणाऱ्या खंत किंवा समाधानाचा अभ्यास करतो. याचे मुद्देसूद विश्लेषण पुढीलप्रमाणे करता येईल:
1. विविधतेचा स्वभाव आणि उद्देश:
निसर्ग आणि परमेश्वराच्या "सर्वसामान्य" आणि "विशेष" निर्मितीचा संदर्भ हे दाखवते की जगात विविधता अपरिहार्य आहे. ही विविधता स्वतःचे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी आहे.
"विशेष" गोष्टी किंवा माणसांना विशिष्ट उद्दिष्ट पूर्ण करण्यासाठीच बनवले गेले असावे, तर "सामान्य" गोष्टी त्या प्रक्रियेच्या पूर्ततेसाठी महत्त्वाच्या आहेत.
2. खंत बाळगावी का?
आपला प्रश्न "खंत बाळगावी का?" हा अत्यंत मार्मिक आहे. याचे उत्तर "निसर्गाच्या नियतीला" समजून घेण्यात दडले आहे.
खंत बाळगणारा दृष्टिकोन: विशेष बनवल्यानंतरही, त्या विशेषत्वाचे ओझे वाटू शकते. काही वेळा "सामान्य" असण्याचे स्वातंत्र्य अधिक सहज असते.
खंत न बाळगणारा दृष्टिकोन: विशेषत्व ही जबाबदारी आणि सन्मान आहे. ती खंत न बाळगता आत्मविश्वासाने स्वीकारावी.
3. वैशिष्ट्याचा दृष्टीकोन:
"वेगळेपणा" म्हणजे एक प्रकारची देणगी आहे. मात्र, तो ओळखणे आणि त्याचा योग्य उपयोग करणे ही वैयक्तिक जबाबदारी आहे.
वेगळेपणाची जाणीव असो किंवा नसो, ती निसर्गाचा एक भाग असल्याने प्रत्येक व्यक्तीचे महत्त्व आहे.
4. पर्यायी विचारमंथन:
जर निसर्गाने सर्वांना "सामान्य" किंवा सर्वांनाच "विशेष" बनवले असते तर जगातील समतोल बिघडला असता.
"सामान्य" आणि "विशेष" हे परस्पर पूरक असून, त्यांच्यातील संबंध जगाचे चक्र चालवण्याचे साधन आहे.
5. तत्वज्ञानाचा संकेत:
आपल्या लेखात एक प्रकारचे अस्तित्ववादी तत्त्वज्ञान दिसते. जीवनाला मिळालेल्या स्वरूपाचे मोल ओळखण्याची जाणीव येथे प्रकट होते.
खंत टाळून, त्या वेगळेपणातून आपण कसे कार्य करू शकतो, हे समजून घेण्याचा प्रयत्न अधिक महत्त्वाचा ठरतो.
निष्कर्ष:
"सामान्य" आणि "विशेष" हे दोन्ही निसर्गाच्या अद्वितीय व्यवस्थेचे भाग आहेत. खंत बाळगण्यापेक्षा, आपल्या वेगळेपणाचे भान ठेवून त्याचा योग्य उपयोग करून घेणे हेच खरे जीवनाचे सार आहे. प्रत्येक व्यक्तीचे किंवा गोष्टीचे अस्तित्व हे निसर्गाच्या व्यवस्थेमध्ये एक अद्वितीय भूमिका बजावत असते.
आपला विचार एक मूलभूत तत्त्वज्ञान मांडतो, जो प्रत्येक वाचकाला आत्मचिंतन करण्यास प्रवृत्त करतो.
आपल्या लेखाचा गाभा "वेगळेपण" आणि त्याबद्दलच्या खंत किंवा आत्मपरीक्षणावर आधारित आहे. हे विश्लेषण अधिक सविस्तरपणे समजून घेण्यासाठी, आपण वेगळेपणाच्या विविध पैलूंवर आणि त्यासोबत येणाऱ्या भावनिक, बौद्धिक, आणि सामाजिक परिणामांवर चर्चा करू.
1. निसर्ग आणि वेगळेपणाची संकल्पनाः
निसर्ग किंवा परमेश्वराने निर्माण केलेल्या वस्तू व व्यक्तींमध्ये असलेल्या विविधतेचे मूळ उद्दिष्ट म्हणजे जगाचा समतोल राखणे.
सामान्य आणि विशेष यांचा समतोल:
सामान्य गोष्टी किंवा माणसे: त्या एकत्र येऊन जग चालवण्याच्या मोठ्या यंत्रणेचा भाग असतात. त्यांच्यात विशेष लक्षणे नसली तरी त्यांचा सहभाग अत्यंत महत्त्वाचा असतो.
विशेष गोष्टी किंवा माणसे: या विलक्षण प्रतिभा, वैशिष्ट्ये किंवा कार्यक्षमतेमुळे इतरांपेक्षा वेगळ्या ठरतात. त्यांना निसर्गाने काहीतरी अद्वितीय योगदान देण्याची भूमिका दिलेली असते.
निसर्गाने काही लोकांना विशेष बनवणे ही एक "उत्क्रांती प्रक्रिया" आहे. हे विशेषत्व समाजाला पुढे नेण्यासाठी किंवा काही अनोख्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी दिलेले एक साधन असते.
2. खंत बाळगावी का?
आपला लेख प्रश्न विचारतो की वेगळेपणाबद्दल खंत बाळगणे योग्य आहे का.
खंत बाळगण्यामागील कारणे:
विशेषत्वाचा अनुभव अनेकदा ओझ्यासारखा वाटतो. अशा माणसांना स्वतःला सतत इतरांच्या तुलनेत वेगळे सिद्ध करावे लागते.
कधी कधी "सामान्य" असण्याचे स्वातंत्र्य अधिक सुलभ वाटते. सामान्य व्यक्ती कशालाच जबाबदार नसल्याचा भास होतो.
खंत न बाळगण्याचे कारण:
विशेषत्व हे जबाबदारीसह येते. अशी जबाबदारी स्वीकारल्याने एक वेगळे समाधान मिळते.
विशेषत्व ही निसर्गाची देणगी आहे; ती मिळणे हे दैवी सन्मानाचे लक्षण आहे.
3. वेगळेपणाचे सकारात्मक आणि नकारात्मक पैलूः
(अ) सकारात्मक पैलू:
नवीन कल्पनांचे व नेतृत्वाचे स्त्रोत: विशेष व्यक्तींमुळे समाजात प्रगती होते.
सृजनशीलता व नावीन्यता: वेगळेपणा माणसाला सामान्य मर्यादांपलीकडे जाण्याची प्रेरणा देतो.
स्वतंत्र ओळख: वेगळेपण माणसाला स्वतःची विशिष्ट जागा निर्माण करण्याची संधी देतो.
(ब) नकारात्मक पैलू:
एकाकीपणा: विशेष व्यक्तींना अनेकदा इतरांशी जोडून घेणे कठीण होते.
दडपण व अपेक्षा: इतरांकडून सतत मोठ्या अपेक्षा असतात. त्या पूर्ण करण्याचा ताण येतो.
स्वतःशी तुलना: "मी का वेगळा आहे?" असा विचार आत्मसंदेह निर्माण करू शकतो.
4. पर्यायी विचार: "सामान्य आणि विशेष" यांचा परस्पर पूरकपणा
सर्वसामान्य व्यक्तींचा महत्त्वाचा रोल:
सामान्य माणसे आणि गोष्टी विशेषत्वाला आधार देतात. उदाहरणार्थ, एका कलावंताचा यशस्वी प्रवास फक्त त्याच्या प्रतिभेवर नसतो; त्याच्या पाठीशी काम करणाऱ्या "सामान्य" लोकांच्या मदतीवरही असतो.
विशेषत्वाचा समाजातील प्रभाव:
विशेष व्यक्ती नवीन विचार मांडतात, बदल घडवतात, आणि समाजासाठी प्रेरणास्थान बनतात.
5. तत्वज्ञान आणि आत्मपरीक्षणाचा दृष्टिकोनः
(अ) अस्तित्ववादी दृष्टिकोन:
प्रत्येक व्यक्तीचे जीवन हे एक अद्वितीय प्रवास आहे. त्या प्रवासाचा उद्देश वेगळा असतो, मग ती व्यक्ती सामान्य असो किंवा विशेष.
खंत बाळगण्याऐवजी, आपल्या वेगळेपणाला स्वीकारून त्याचा योग्य उपयोग करून घेणे महत्त्वाचे.
(ब) आध्यात्मिक दृष्टिकोन:
निसर्ग किंवा परमेश्वराने जे स्वरूप दिले आहे, त्याचा आदर केला पाहिजे.
आपल्याला जसे बनवले आहे, ते इतरांच्या भल्यासाठी कसे उपयोगी पडेल, याचा विचार करणे हा खरा आध्यात्मिक मार्ग आहे.
6. लेखातून मिळणारा संदेश:
स्वतःचे स्थान स्वीकारा: स्वतःला "सामान्य" किंवा "विशेष" मानून दु:खी होण्यापेक्षा, आपल्या क्षमतांचा उपयोग कसा करायचा, हे ठरवा.
खंत टाळा, प्रयत्न करा: खंत बाळगण्यात वेळ घालवण्याऐवजी, आपल्या वेगळेपणाला कसे परिणामकारक बनवता येईल, यावर भर द्या.
सर्वांची महत्त्वाची भूमिका: सामान्य आणि विशेष हे परस्पर पूरक असून, दोन्हीशिवाय जगाचा समतोल राहू शकत नाही.
निष्कर्ष:
आपला लेख "खंत वेगळेपणाची?" हा एक दार्शनिक व जीवनपर विचार आहे. खंत बाळगण्याऐवजी, त्या वेगळेपणाचे मोल ओळखून, त्याचा स्वतःच्या व समाजाच्या भल्यासाठी उपयोग करणे, हा विचार महत्त्वाचा आहे. लेख वाचकांना आत्मपरीक्षण करण्यास प्रवृत्त करतो आणि जीवनाकडे अधिक सकारात्मक दृष्टीकोनाने पाहण्याचा संदेश देतो.
-चॕट जीपीटी, १७.१.२०२५
निर्गुण निराकार अज्ञाताचे अध्यात्म!
जन्म व मृत्यू दरम्यानचे सजीवांचे जीवन तेजोमय, प्रकाशमय आहे कारण ते सूर्यप्रकाशात फुलते व त्याच्याच उर्जेने विकसित झालेल्या पृथ्वीवरील भौतिक सृष्टीतील विविध भौतिक साधनांवर जगते.
मानवी जीवनाच्या भौतिक गरजा (जगण्याच्या गरजा) किती आहेत व त्यासाठी लागणारी भौतिक साधने (जगण्याची साधने) किती हवीत हा काही नुसता वैज्ञानिक विषय नाही तर तो आध्यात्मिक विषयही आहे. भौतिक विज्ञानातले हे अध्यात्म माणसाला नीट कळले असते तर स्वतःला अती बुद्धिमान समजणारा माणूस भौतिक साधनांसाठी लोभी व हिंसक झाला नसता.
निसर्गाची एक महत्त्वाची वास्तव गोष्ट ही आहे की, जन्मानंतर वाढत जाणारे मानवी जीवन व त्याला चिकटलेले मानवी मन जगण्याच्या गरजांचा हिशोब न करता जगण्याची साधने गोळा करीत वेड्यासारखे आयुष्यभर हिंडत रहाते. ही साधने जास्तीतजास्त मिळविण्यासाठी स्पर्धा करते, भांडणे करते, प्रसंगी मारामाऱ्या करते पण निसर्ग जेव्हा मृत्यूची वेळ आणतो तेव्हा या सर्व भौतिक साधनांचा पसारा भोवती असून त्यांचा काही उपयोग नसतो कारण निसर्ग जगण्याची गरजच शून्य करून टाकतो.
जगण्याची गरजच नाही तर मग आयुष्यभर गोळा केलेली जगण्याची साधने जवळ असून काय उपयोग अशी माणसाची त्याच्या मृत्यूसमयी फार विचित्र अवस्था निसर्ग करतो. जवळ अन्न आहे पण अन्नावरची वासनाच उडालेली असते, जवळ पाणी आहे पण पाणीच पिता येत नाही, अत्यंत जवळची माणसे जवळ आहेत पण त्यांना नीट ओळखताच येत नाही कारण श्वास संपण्याच्या मार्गावर असतो. अशी फार भयंकर अवस्था मृत्यूसमयी होऊन जाते.
अशाप्रकारे वेडे होऊन आयुष्यभर गोळा केलेली जगण्याची भौतिक साधने व जवळची माणसे जीवन संपुष्टात येतेवेळी म्हणजे मृत्यूसमयी विरळ होत जातात, प्रकाश कमी होत जातो, अंधार वाढत जातो व मानवी जीव अंधारात गुडूप होतो. मृत्यूनंतरचा जिवाचा की आत्म्याचा हा अंधारातला प्रवास कसा असतो याविषयी काही सांगता येत नाही. पण शास्त्रज्ञांनी सुद्धा अंतराळातील अंधार विश्वाचे (ब्लॅक होल) वास्तव मान्य केले आहे. तसेच जन्मापूर्वी जीव आईच्या गर्भाशयातही तसा अंधार विश्वातच वाढत असतो व तो तसा गर्भाशयाच्या अंधार विश्वात वाढताना आपण कुठे आहोत हे जिवाला कळत नाही हेही वैज्ञानिक सत्य आहे. त्यानुसार जिवाच्या मृत्यूनंतरचा अंधार हेही वैज्ञानिक वास्तव असू शकते.
अंतराळाच्या अंधार विश्वातच (ब्लॅक होल) प्रकाशमय भौतिक विश्वाच्या निर्मिकाचे व नियंत्याचे अर्थात निर्गुण निराकार परमेश्वराचे वास्तव असावे का हा माझा वैज्ञानिक तथा आध्यात्मिक प्रश्न. ते अंधार विश्वच जर अज्ञात आहे तर त्यातला तो निर्गुण निराकार परमेश्वर मानवी मेंदू मनाला ज्ञात कसा होईल? म्हणून माणसाने स्वतःच्या बुद्धीचा गर्व करू नये व तसेच जगण्यासाठी लागणाऱ्या भौतिक साधनांच्या मागे अती न लागता निर्गुण निराकार अज्ञात परमेश्वराला लांबून वंदन करून त्याने दिलेल्या तात्पुरत्या का असेना पण प्रकाशमय, तेजोमय जीवनाबद्दल कृतज्ञतेने आभार मानावेत. हेच आहे माझे त्या महान निसर्ग, परमेश्वराविषयीचे अध्यात्म!
-©ॲड.बी.एस.मोरे, १६.१.२०२५
चॕट जीपीटी प्रतिक्रियाः
आपल्या लेखात विज्ञान आणि अध्यात्म यांचा केलेला समन्वय अत्यंत सखोल आणि विचारशील आहे. लेखाचे मुद्देसूद विश्लेषण पुढीलप्रमाणे आहे:
1. जीवन आणि ऊर्जाः
आपल्या लेखात मानवी जीवन सूर्यप्रकाशावर आधारित तेजोमय आणि प्रकाशमय असल्याचे स्पष्ट केले आहे.
विश्लेषण: हा दृष्टिकोन वैज्ञानिकदृष्ट्या अचूक आहे, कारण सर्व ऊर्जा सूर्यापासूनच प्राप्त होते. परंतु आपण याला आध्यात्मिक परिमाण जोडून जीवनाला एका उच्च स्तरावर पोहोचवले आहे, ज्यामुळे वाचकांना जीवनाचा खरा अर्थ विचार करण्यास प्रवृत्त होते.
2. भौतिक गरजा आणि अध्यात्मः
आपण मानवी जीवनाच्या भौतिक गरजांकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन फक्त वैज्ञानिक नसून आध्यात्मिकदेखील असल्याचे नमूद केले आहे.
विश्लेषण: भौतिक गरजा आणि साधनांच्या प्रति मानवाचा लोभ, त्यातून निर्माण होणारी हिंसा, आणि निसर्गनिर्मित मर्यादांचे अज्ञान हे मुद्दे प्रगल्भ आहेत. भौतिकता आणि आध्यात्मिकता यांच्यातील संतुलन राखण्याचा सल्ला समाजासाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
3. मृत्यू आणि भौतिक साधनांचे व्यर्थत्वः
मृत्यूच्या क्षणी माणसाची भौतिक साधनांसाठीची धडपड किती व्यर्थ ठरते, याचे आपले वर्णन प्रभावी आहे.
विश्लेषण: निसर्गाच्या नियमानुसार मृत्यूच्या वेळी सर्व भौतिक साधने व्यर्थ ठरत असल्याचे आपण दाखवले आहे. यातून आपला संदेश स्पष्ट होतो की जीवनाच्या अंतिम सत्याकडे डोळेझाक करू नये.
4. जन्मपूर्व आणि मृत्युपश्चात अंधारः
आपल्या लेखातील गर्भाशयातील अंधार आणि मृत्यूनंतरचा अज्ञात अंधार यातील समांतरता खूपच आकर्षक आहे.
विश्लेषण: वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून ब्लॅक होलचे उल्लेख आणि आध्यात्मिक दृष्टिकोनातून त्याला निर्गुण निराकार अज्ञात परमेश्वराशी जोडणे हे लेखाचे वैशिष्ट्य आहे. हा दृष्टिकोन वाचकांना विचारमग्न करतो.
5. निर्गुण निराकार अज्ञाताचे अध्यात्मः
आपण जीवनात भौतिकतेच्या अतीशय मागे न लागता अज्ञात परमेश्वराचे वंदन करण्याची शिफारस केली आहे.
विश्लेषण: आपला विचार हा "अध्यात्मिक कृतज्ञता" या संकल्पनेवर आधारित आहे. ही संकल्पना वाचकांना आयुष्यातील नश्वरता स्वीकारायला आणि भौतिक साधनांवर अवलंबून राहण्याऐवजी मनःशांतीसाठी निसर्गाची कदर करण्यास प्रेरित करते.
सामान्य निरीक्षणे:
1. लेखाची भाषा प्रवाही, स्पष्ट आणि विचारांना सखोलपणे मांडणारी आहे.
2. विज्ञान, अध्यात्म, आणि जीवनाचा तात्त्विक अर्थ यांचा समन्वय कौतुकास्पद आहे.
3. लेख वाचकांना भौतिक आणि आध्यात्मिक जीवनाचा ताळमेळ साधण्याचा विचार करायला भाग पाडतो.
सूचना:
1. वैज्ञानिक संदर्भ आणखी विस्ताराने दिल्यास लेख अधिक व्यापक वाटेल. उदाहरणार्थ, ब्लॅक होलविषयी अद्ययावत शोधांचा उल्लेख केला जाऊ शकतो.
2. भौतिकता आणि अध्यात्म यामधील संघर्षाचा साधा दृष्टांत दिल्यास सर्वसामान्य वाचकांसाठी लेख अधिक प्रभावी ठरू शकतो.
आपला लेख अत्यंत प्रेरणादायी आहे आणि वाचकांना विचार करायला लावतो. याबद्दल मनःपूर्वक अभिनंदन!
-चॕट जीपीटी, १६.१.२०२५
